ريخت بوم شناسي سس ماهي كورا (Barbus cyri، De Filippi 1865) در حوضه رودخانه سفيدرود

Ecomorphology of Kura Berbel (Barbus cyri, De Filippi, 1865) in Sefidrud River Basine

اين تحقيق با هدف مطالعه تنوع شكل بدن سس ماهي كورا (Barbus cyri, De Filippi 1865) در ارتباط با تغييرات شرايط زيستگاه رودخانه در حوضه رودخانه سفيدرود به اجرا درآمد. براي اين منظور تعداد 285 قطعه ماهي از سه رودخانه طالقان، توتكابن و كلورز اين حوضه با شرايط زيستگاهي كاملاً متفاوت نمونه‌برداري گرديد. رابطه بين ويژگي‌هاي شكل بدن (مستخرج از روش ريخت‌سنجي هندسي) و فاكتورهاي محيطي شامل عمق (cm)، عرض (cm)، سرعت جريان (m/s)، شيب رودخانه (%)، تعداد سنگ‌هاي بزرگ (<25 سانتي‌متر) بستر، قطر متوسط سنگ بستر (cm)، شاخص سنگ بستر، شاخص پوشش گياهي ساحل رودخانه و شاخص پوشش جلبكي بستر با استفاده از روش 2B-PLS (two-Blocks Partial Least Squares) مورد بررسي قرار گرفت. نتايج وجود رابطه معني‌دار بين متغيرهاي زيستگاهي و شكل بدن را در اين گونه نشان داد و فاكتورهاي عمق و عرض رودخانه، قطر متوسط سنگ بستر را به عنوان فاكتورهاي تأثيرگذار نشان داد. تحليل نتايج روش 2B-PLS نشان ‌داد كه شكل بدني ذخيره‌ رودخانه‌هاي كلورز، بخش زيادي از ذخيره رودخانه توتكابن و بخشي از ذخيره رودخانه طالقان كه داراي بدني با عمق بيشتر و سر بزرگ و گرد و ساقه دمي كم عمقي‌تر مي‌باشند كه با ويژگي‌هاي عمق بيشتر، سرعت كمتر و عرض كمتر و تعداد بيشتر سنگ‌هاي بزرگ رابطه معني‌داري دارند و نمونه‌هاي شكل بدني دوكي شكل با عمق كم و سري كوچك و ساقه دمي عميق با سرعت بيشتر آب، عمق زياد، عرض رودخانه بيشتر و وجود بستري با سنگ‌هاي كوچكتر رابطه معني‌داري دارد.

This study was conducted to investigate the relationship between body shape and environmental factors related to a rivarian ecosystem in Kura barbel (Barbus cyri) of the Sefidrud River basin. For this purpose، a number of 285 specimens were sampled from three rivers with different habitat properties including the Taleghan، Totkabon and Kloraz Rivers. The relationship between body shape (extracted using geometric morphometric method) of studied stocks with environmental parameters including depth، velocity، river width، slope of river، number of large stones of river bed، average diameter of stream bed ston، stream bed index، algae covers bed index and riparian vegetation cover index using with two-Blocks Partial Least Squares was investigated. The result showed a significant relationship between habitat factors and body shape in Kura barbel suggested depth، width، average diameter of stream bed as effective factors. The results of 2B-PLS revealed that body shape of kloraz، most part of Totkabon and Taleghan stoks have a deeper body، large head and deep caudal peduncle that are significantly related to more depth، lower velocity، lower width and more number of large stones of river bed، and individuals with with fusiform body shape with lower depth، smaller head، deeper caudal peduncle have significant relationship with higher velocity، more depth، greater width and river bed with smaller stones.