بررسي ميزان فلزات سنگين در تنباكو و آب قليان هاي مورد استفاده در قهوه‌خانه‌هاي شهر سنندج در سال 1396

Evaluation of heavy metals in tobacco and hookah water used in coffee houses in Sanandaj city in 2017

زمينه و هدف: مصرف دخانيات به روش­هاي گوناگون؛ سيگار، قليان، ناس و غيره از جمله عوامل مهم و قابل پيشگيري در بيماري، ناتواني و مرگ زودرس در جهان مي­ باشد. با توجه به اهميت مصرف قليان و تاثير مصرف آن بر سلامت افراد جامعه، انجام مطالعاتي در اين زمينه اهميت بسزائي دارد. در اين راستا هدف مطالعه حاضر بررسي ميزان غلظت فلزات سنگين (روي، مس، سرب، كادميوم، جيوه و آرسنيك) در تنباكو و آب قليان مورد استفاده در قهوه خانه­ هاي سطح شهر سنندج در سال 1396 بود. روش بررسي: در اين مطالعه توصيفي – تحليلي (مقطعي)، دو برند پرمصرف و رايج تنباكوي قليان در سطح شهر سنندج (كريستال و نخل) انتخاب شد و از هر كدام از برندها، سه طعم (دوسيب، ليمو و نعنا) مورد بررسي قرار گرفت. در نهايت غلظت فلزات سنگين (روي، مس، سرب، كادميوم، جيوه و آرسنيك) در آن­ها اندازه­ گيري شد. در اين مطالعه 36 نمونه تنباكو ( قبل و بعد از استعمال) و 36 نمونه آب ( قبل و بعد از استعمال) بررسي شد. نمونه­ ها به روش هضم اسيدي آماده شد و غلظت فلزات سنگين توسط دستگاه جذب اتمي اندازه­ گيري گرديد. يافته­­ ها: نتايج اين مطالعه نشان داد كه بيشترين و كمترين غلظت فلزات به ترتيب مربوط به فلزات روي (11/05 ميكروگرم بر گرم) و آرسنيك (1/35 ميكروگرم بر گرم) بود. با توجه به نتايج به دست آمده ترتيب فلزات از نظر ميانگين شامل Zn ˃ Cu ˃ Pb ˃ Cd ˃ As بود. همچنين نتايج نشان داد كه تفاوت معني­داري بين فلز سرب در تنباكوي سوخته و نسوخته وجود دارد، بطوريكه فلز سرب در تنباكوي سوخته بيشتر از تنباكوي نسوخته بود؛ درحالي­كه در بقيه فلزات قبل و بعد از استفاده در ميانگين آن­ها تفاوتي ايجاد نگرديد. نتايج مقايسه فلزات سنگين در قبل و بعد از استعمال قليان در آب قليان نشان داد كه تفاوت معني­داري در غلظت فلزات مس، روي و سرب وجود دارد (0/05 > p). همچنين تفاوت معني­داري از نظر فلزات سنگين در بين دو برند توليدكننده و همچنين بين طعم ­هاي مختلف تنباكو وجود نداشت (0/05 < p). نتيجه­ گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد كه غلظت فلزات سنگين در نمونه­ هاي تنباكوي توزيع­ شده در شهر سنندج بالاتر از استانداردهاي سازمان بهداشت جهاني بوده ­است. مقادير به دست آمده نشان از بالا بودن ميزان فلزات سنگين در نمونه ­هاي تنباكوي معطر مورد بررسي بود كه همين امر توجه بيشتر جهت حفظ سلامت مردم و راه­هاي كاهش استعمال مواد دخاني را مي­ طلبد.

Background and Aim: Tobacco use in various ways such as cigarettes, hookahs, and nas is one of the most important and preventable factors in illness, disability and premature death in the world. Considering the importance of hookah consumption and its impact on the health of people in the community, studies in this regard will be significant. In this regard, the aim of present study was to determine the levels of heavy metals (zinc (Zn), copper (Cu), lead (Pb), cadmium (Cd), arsenic (As), and mercury (Hg)) in the tobacco and hookah water used in cafes in Sanandaj city in 2017. Material and Methods: In this descriptive-analytical (cross sectional) study, two popular and common brands of hookah tobacco were selected in Sanandaj (Crystal and Palm), and each of the brands was evaluated for three flavors (dassib, lemon, and mint). A total of 36 tobacco samples (before and after use) and 36 samples of water (before and after use) were investigated. The samples were prepared by acid digestion and finally, the concentrations of metals (Zn, Cu, Pb, Cd, As, and Hg) was measured by atomic absorption. Results: The results of this study showed that the highest and lowest concentrations of metals were related to Zn (11/05 µg/g) and As (1/35 µg/g) respectively. In general, according to the results, the order of the metals was Zn > Cu > Pb > Cd > As. The results showed that there was a significant difference between Pb in burnt and unburned tobacco, and Pb in burnt tobacco is more than unburned tobacco. In contrast, no difference in the mean of the other metals before and after use has not been made. The results of comparison of metals before and after the use of hookahs in hookah water showed that there was a significant difference in Cu, Zn, and Pb. Moreover, there is no significant difference between the two brands in terms of metals as well as the different taste of the tobacco (p> 0/05). Conclusion: The results of this study showed that the concentration of metals in tobacco samples distributed in Sanandaj was higher than the standards of WHO. The values indicated were high levels of metals in aromatic tobacco samples, which also require more attention to protect people's health and ways to reduce tobacco use.