مطالعۀ تطبيقي شيوۀ خوشنويسي چليپايي مشابه از ميرزا غلامرضا اصفهاني و غلامحسين اميرخاني

Comparative Study of Analogous Cross Calligraphic Style by Gholam Reza Isfahani and Gholam Hossein Amir Khani

ميرزا غلامرضا اصفهاني (1246 ه.ق.) خوشنويس دوره قاجار، شخصيتي جامع با شيوه خاص در تاريخ خوشنويسي ايران است كه از نوادر خوشنويسان دوره قاجار محسوب مي‌شود. ميرزا غلامرضا به‌تمامي دانگ‌‌‌ها و قالب‌‌‌هاي رايج در خوشنويسي تسلط داشته و خصوصاً در قالب سياه‌مشق شيوه نو ايجاد كرده است. غلامحسين اميرخاني (1318 ه.ش.) از خوشنويسانِ معروف دوره معاصر و ازجمله هنرمنداني است كه در دوره‌‌هاي متفاوت حيات هنري خود شيوه تلفيقي را گزيده و ردپاي آثار بزرگاني چون ميرعماد، خوشنويس مشهور دوره صفويه و به‌ويژه محمدرضا كلهر خوشنويس دوره قاجار، در آثار وي ديده مي‌‌شود. در بررسي آثار ميرزا غلامرضا اصفهاني و غلامحسين اميرخاني به تفاوت‌‌هايي آشكار در اجراي چليپا برمي‌‌خوريم؛ ازاين‌رو در اين مقاله دو چليپا كه متن يكسان دارند را موردبررسي قرار داده‌‌ايم. هدف اين مقاله مطالعه تطبيقي و شيو‌ه‌شناسانه چليپايي از غلامرضا اصفهاني و غلامحسين اميرخاني است تا از اين طريق به سؤال اصلي پژوهش يعني مزيت‌هاي زيبايي‌شناسي آثار ميرزا غلامرضا اصفهاني و غلامحسين اميرخاني پاسخ داده شود. در اين مقاله سعي بر آن است تا قواعد به‌كاررفته در نگارش اين دو اثر با توجه به شباهت ظاهري استخراج ‌شود تا ازاين‌جهت وجوه اشتراك و افتراق ساختاري آنها مشخص شود. اين مقايسه بر طبق آنچه در سنّت خوشنويسي وجود دارد ترتيب يافته، بدين‌صورت كه ابتدا مفردات، سپس كلمات و در پايان، تركيبِ واژه‌‌ها و سبك كرسي‌بندي دو اثر موردبررسي قرار گرفته است. نكات به‌دست‌آمده در مرحله نتيجه‌گيري، مي‌‌تواند براي هنرمندان خوشنويس راهگشا و سودمند باشد. اين تحقيق از نوع تحقيقات كاربردي بوده و با روش توصيفي- تحليلي و رويكرد تطبيقي انجام پذيرفته است. يافته‌اندوزي به شيوه كتابخانه‌‌اي و تجزيه‌وتحليل آن كيفي و غير نقلي است.

Mirza Gholam Reza Isfahani (D. 1304 Ah) Qajar era’s calligrapher, is a comprehensive personality with own way in Iran’s calligraphic history, who is a unique calligrapher in Qajar era. Mirza Gholam Reza has been proficient at all common dengues and templates in calligraphy, and especially he has created a new way in black homework template. Gholam Hossein Amir Khani (B. 1318) is one of the most famous calligraphers in the contemporary era and also one of those artists that has picked up the combined way in different periods of his art life. Furthermore, in his works, there seen the trace of those great masters’ works like Safavid era famous calligrapher Mir Emad- Particularly Qajar era calligrapher Mohammad Reza Kalhor. In chalipa, we encounter clear differences in studying the works of Mirza Gholam Reza Isfahani and Amir Khani. Therefore, in this article, we study two crosses that have the same text. The goal of this article is to comparatively study and identify the style in the works of Gholam Reza Isfahani and Gholam Hossein Amir Khani. In this article, attempts were made to extract the used rules in writings of those two works due to the superficial similarity to specify the common aspects and structural differences. The comparison is according to what exists in calligraphy tradition; that is, firstly it studies the material calligraphy, then words and at last words compound and seats style of calligraphy in these two works. Since, in a chalipa work, important points and rules are hidden in the structure, the identification of this structure can help to extract correct information from Chalipa and Nastaliq calligraphy. This research is an applied research and has been done with descriptive- analytic method and the comparative approach, data collection is librarian method and the analysis is done through a qualitative to non-narrative method.