تغييرات وقوع و شدت بيماري پيچيدگي برگ گوجه‌فرنگي و جمعيت سفيدبالك Bemisia tabaci در سه رقم گوجه‌فرنگي در كشت گلخانه‌‌‌اي (مورد مطالعه: شيراز، استان فارس، ايران)

Changes in incidence and severity of tomato leaf curl disease and population dynamics of Bemisia tabaci in three tomato cultivars in greenhouse cultivation Shiraz, Fars Province, Iran

يچيدگي برگ از بيماري‌هاي خسارت‌زاي گوجه‌فرنگي است كه توسط چندين ويروس از جنس Begomovirus (خانواده Geminiviridae) از جمله ويروس پيچيدگي برگ زرد گوجه‌فرنگي (TYLCV) ايجاد مي‌شود. اين ويروس‌ توسط سفيد‌بالك Bemisia tabaci منتقل مي‌شود. بمنطور بررسي تغييرات وقوع و شدت بيماري و تخمين جمعيت ناقل ويروس در سه رقم گوجه‌فرنگي شامل YRMT، PANDA-F1 و BRST، 15 گياه از هر رقم كه در گلخانه‌ پرورشي-توليدي دانشكده كشاورزي شيراز كشت شده بودند بصورت تصادفي انتخاب و ميزان آلودگي طبيعي آنها به جدايه ايراني TYLCV (TYLCV[Ab]) در فواصل زماني 20 روز (از 20 روز پس از تاريخ كاشت تا انتهاي 100 روز) بوسيله آزمون PCR با استفاده از آغازگرهاي اختصاصي TYLCV[Ab] تعيين شد. پس از بروز علائم، شدت بيماري با روش چشمي و با مقياس ارزيابي ترتيبي اندازه‌گيري و به مقياس نسبي تبديل شد. بمنظور برآورد جمعيت B. tabaciتعداد 50 عدد شفيره از برگ‌هاي هر گياه جمع‌آوري و با استفاده از خصوصيات ظاهري شفيره، شفيره‌هاي B. tabaci از شفيره‌هاي سفيدبالك گلخانه (Trialeurodes vaporariorum) تفكيك و شمارش گرديدند. تجزيه آماري نشان داد كه تفاوت معني‌دار در ميزان وقوع و شدت بيماري و جمعيت B. tabaci بين ارقام وجود دارد. وقوع بيماري از 6/6% تا 6/86% بترتيب در 40 و 100 روز پس از تاريخ كاشت برآورد شد. وقوع و شدت بيماري و جمعيت حشره ناقل در رقم‌هاي YRMT و PANDA-F1 نسبت به رقم BRST روندي صعودي‌تري نشان دادند و با شيب بيشتري افزايش يافتند. رقم BRST نسبتا" متحمل‌تر از دو رقم ديگر (YRMT و PANDA-F1) كه نسبت به TYLCVحساس بودند تشخيص داده شد.

Tomato leaf curl disease (TLCD) is one of the most destructive diseases of tomato caused by a number of begomoviruses including Tomato yellow leaf curl virus (TYLCV) belonging to the genus Begomovirus (family Geminiviridae). TYLCV is transmitted by the whitefly Bemisia tabaci. In order to investigate changes in occurrence and severity of TLCD and evaluate the viral vector population on three tomato cultivars namely Yellow Round Multiple Truss (YRMT), PANDA F1 and Black Russian ST 175 (BRST) in a greenhouse in College of Agriculture, Shiraz University, 45 plants (15 plants from each cultivar) were randomly selected. Specific primers of an Iranian isolate of TYLCV (TYLCV[Ab])were used to detect plants naturally infected with TYLCV by PCR. After symptom emergence, both disease incidence (DI) and severity (DS) were evaluated visually using an ordinal rating scale. To estimate vector’s population, 50 whitefly puparia were collected from two leaves of each cultivar and based on the vasiforme and outward specifications of puparia, B. tabaci distinguished from Trialeurodes vaporariorum. The data analysis by SAS software indicated significant differences in DI, DS and vector population dynamics between three tomato cultivars. The DI was estimated to be 6.6% to 86.6%, at 40 and 100 days after planting date, respectively. The incidence and severity of disease and insect vector populations in YRMT and PANDA-F1 cultivars showed a higher trend and rose more sharply compare to those in the BRST cultivar. BRST was comparatively more resistant than the two other cultivars (YRMT and PANDA) which were susceptible to TYLCV.