مقايسه اثر روش‌هاي آماده‌سازي بذر اسپرس بر بهبود تحمل تنش قليايي و بازيابي آن

Comparing the Effect of Seed Pre-Treatment Methods on Improving Alkali Stress Tolerance of Sainfoin and its Recovery

جوانه‌زني اولين و از مهم‌ترين مراحل زندگي اسپرس (Onobrychis viciifolia) است كه حساسيت ويژه‌اي به تنش‌هاي محيطي مانند تنش قليايي دارد. پژوهش حاضر، به‌منظور بررسي اثر روش‌هاي مختلف آماده‌سازي بذر بر بهبود تحمل گياه اسپرس به تنش قليايي در مرحله جوانه‌زني، رشد اوليه و بازيابي آن به‌صورت يك آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي در سال 1392 در دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز انجام شد. فاكتور اول شامل چهار روش آماده‌سازي بذر (بذر غلاف‌دار، بذر بدون غلاف، پيش تيمار سرماي بذر بدون غلاف و هيدروپرايمينگ بذر بدون غلاف) و فاكتور دوم شامل پنج سطح تنش قليايي (با pH هاي 6/7، 7/9، 8/9، 9/8 و 10/7) بود. سطوح تنش قليايي از تركيب دو نمك خنثي (Na₂SO4, NaCl) و دو نمك قليائي (NaHCO3, Na2CO3) به‌دست آمد. نتايج نشان داد كه با افزايش قليائيت (pH) درصد جوانه‌زني كاهش يافت به‌طوري‌كه در سطوح 9/8 و 10/7 هيچ بذري جوانه نزد. تنش قليايي در سطح pH 9/8 موجب كاهش جوانه‌زني اوليه (51/9 درصد)، درصد جوانه‌زني نهايي (51/8 درصد)، طول ساقه‌چه (55/7 درصد) و طول ريشه‌چه (72/2 درصد) گرديد. در همه شرايط قليائي، كمترين جوانه‌زني بذر و رشد گياهچه در بذرهاي با غلاف و پس از آن در تيمار پيش تيمار سرما مشاهده شد؛ در حالي كه بيشترين جوانه‌زني و رشد در تيمار هيدروپرايمينگ به دست آمد. بيشترين بازيابي در بذرهاي بدون پوسته و پس از آن در هيدروپرايمينگ به دست آمد. به‌طوركلي، تيمارهاي پيش‌تيمار سرما و بذرهاي با غلاف تا سطح pH 7/9 و تيمارهاي هيدروپرايمينگ و بذرهاي بدون غلاف تا سطح pH8/9 توانستند بخشي از اثرات منفي تنش قليايي را بازيابي كنند؛ كه پس از اين سطوح توانايي بازيابي مشاهده نشد.

Germination is the first and the most stages for sainfoin (Onobrychis viciifolia) growth; which it has especially sensitivity to environmental stresses such as alkalinity. The current study was conducted to evaluate the effectiveness of seed pre-treatment methods on improving sainfoin tolerance to alkali stress in germination, early growth and its recovery as a factorial experiment based on a completely randomized design in College of Agriculture, Shiraz University in 2013. The first factor was four seed pre-treatment methods (seed with the pod, seed without the pod, pre-chilling of seed without pod and hydro-priming of seed without pod) and the second factor was five alkali stress levels (pH= 6.7, 7.9, 8.9, 9.8 and 10.7). Alkali stress levels were prepared using two neutral salts (Na₂SO4 and NaCl) and two alkaline salts (NaHCO3 and Na2CO3). The results showed that germination percentage was decreased as alkalinity (pH) levels were enhanced; so that, there were no germinated seeds in 9.8 and 10.7 treatments. Alkali stress reduced initial germination percentage (51.9%), final germination percentage (51.8%), plumule length (55.7%) and radicle length (72.2%). Under all alkalinity conditions, the lowest seed germination and seedling growth were observed in with pod seed, followed by pre-chilling treatments; while their highest were achieved in without pod seeds and hydro-priming treatments. The highest recovery was observed in without the pod, followed by hydro-primed seeds. Recovery was observed in Pre-chilled and with pod speeds up to 7.9 and in hydro-primed and without pod speeds up to 8.9.