ارزيابي تنوع گونه‌اي ، كاركردي و ساختار جوامع علف‌هاي‌هرز مزارع پنبه استان گلستان

Evaluation of species, functional and structural diversity of weeds in Golestan province cotton fields

به ­منظور بررسي فلور و ارزيابي تنوع گونه ­اي، كاركردي و ساختار جوامع علف­هاي­ هرز مزارع پنبه استان گلستان، جمعيت علف­هاي­­ هرز در شهرستان­هاي مختلف اين استان در سال زراعي 1391 مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه­ برداري­ها به ­صورت تصادفي و در ادامه به روش سيستماتيك و طبق الگوي W با استفاده از كادر 0/5× 0/5 متر­مربعي انجام شد. جمعيت علف­هاي­ هرز در مرحله غنچه دهي پنبه به تفكيك جنس و گونه شناسايي و شمارش گرديد. در اين مطالعه 38 گونه علف ­هرز متعلق به 16 خانواده ­ي گياهي شناسايي گرديد كه بيشترين تعداد گونه را به ترتيب خانواده ­هاي Poaceae (گونه10) و Amaranthaceae (گونه4) به خود اختصاص دادند. خانواده ­هاي Poaceae، Cyperaceae و Fabaceae به­ترتيب مهم‌ترين خانواده‌هاي گياهي از نظر فراواني نسبي بودند. نتايج نشان داد كه 76 درصد علف‌هاي­ هرز موجود يك­ساله و 24درصد نيز چندساله بودند. همچنين71 درصد علف­ هاي ­هرز گزارش شده جزو پهن ­برگان و 29درصد باقيمانده در گروه باريك ­برگان جاي گرفتند. اويارسلام (Cyperus rotundus) از نظر فراواني نسبي مهمترين علف­ هرز از گروه باريك ­برگان (جگن­ها) و خارشتر (Alhagi camelorum) مهمترين علف ­هرز از گروه پهن ­برگان در مزارع پنبه استان بود. بيشترين تعداد گونه در شهرستان­هاي علي ­آباد و آق­ قلا (هركدام 16 گونه) و كمترين آن در شهرستان كردكوي (8 گونه) مشاهده گرديد. در بين شهرستان­هاي مورد مطالعه علي­ آباد و آق­ قلا، علي ­آباد و گاليكش، علي ­آباد و بندرگز به‌ترتيب با 63، 62 و 62 درصد داراي بيشترين درجه تشابه گونه اي علف­­هاي هرز و كردكوي و آق­قلا با 8 درصد داراي كمترين درجه تشابه بودند. بيشترين شاخص تنوع شانون در گاليكش (2/13) و كمترين آن در كردكوي (1/57) مشاهده شد. بيشترين شاخص تنوع سيمپسون متعلق به ­بندرگز و بندرتركمن (0/29) و كمترين آن متعلق به گاليكش (0/15) بود.

In order to study of flora, functional and structural diversity of weed species, cotton fields of Gloestan province (6 cities) were surveyed during 2012 year. Randomized sampling method as W shape was conducted by using 0.5×0.5-meter quadrate, systematically. In this study, 38 weed species belong to 16 families were recorded which most of them were from Poaceae by 10 species and Amaranthaceae by 4 species. Among different weed families,Poaceae, Cyperaceae and Fabaceae had the most relative abundance in cotton fields, respectively. Based on the results, 76% of recorded weeds were annual and the rest were perennial, also 71% of identified weeds were broad-leaved and the rest were narrow-leaved. Cyperus rotundus and Alhagi camelorum were the most important weeds from narrow-leaved and broad-leaved weeds, respectively. The highest number of species were observed in Ali Abad and Aq Qala (16 species) and the lowest observed in Kord koy (8 species). Among different cities, Ali Abad and Aq Qala (63%), Ali Abad and Galikesh (62%) and Ali Abad and and Bandar Gaz (62%) had the highest similarity index but Kord koy and Aq Qala had the lowest similarity index (8%). The highest Shanon diversity index (2.13) was observed in Galikesh city and the lowest value (1.57) observed in Kord koy city. The highest Simpson diversity index (0.29) was observed in Bandar Gaz and Bandar Torkaman cities and the lowest value (0.15) observed in Galikesh city.