بررسي فنولوژي و عملكرد ارقام پنبه لطيف و گلستان (Gossypium hirsutum L.) تحت تاثير تاريخ كاشت و كود نيتروژن

Evaluation of phenology and yield of Golestan and Latif cotton cultivars (Gossypium hirsutum L.) affected by planting date and nitrogen

ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﺤﺼﻮﻻت زراﻋـﯽ ﻣﻬـﻢ در ﮐﺸـﻮر از ﺟﺎﯾﮕـﺎه وﯾـﮋه اي ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑـﻮده و ﺑـﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ اﻟﯿﺎف، ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ آن ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ. آزﻣﺎﯾﺸـﯽ ﻣﺰرﻋـﻪاي در ﺳـﺎل 1395 در ﻣﺰرﻋﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﭘﻨﺒﻪ ﻫﺎﺷﻢ آﺑﺎد ﮔﺮﮔﺎن، ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺳﭙﻠﯿﺖ ﭘـﻼت ﻓﺎﮐﺘﻮرﯾـﻞ در ﻗﺎﻟـﺐ ﻃﺮح ﺑﻠﻮكﻫﺎي ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎي آزﻣﺎﯾﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﺎﺷﺖ (8 ﺗﯿﺮﻣﺎه و 21 ﺗﯿﺮﻣـﺎه) ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺎﮐﺘﻮر اﺻﻠﯽ، و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻓﺎﮐﺘﻮرﯾﻞ رﻗﻢ (ﻟﻄﯿﻒ و ﮔﻠﺴﺘﺎن) و ﮐـﻮد ﻧﯿﺘﺮوژﻧـﯽ (ﺷـﺎﻣﻞ ﺳـﻪ ﺳـﻄﺢ: ﻣﻄﻠﻮب، ﯾﮏ ﺳﻮم ﺣﺪ ﻣﻄﻠﻮب و ﺑﺪون ﮐﻮد) ﺑﻮدﻧﺪ. ﺳﻄﻮح ﮐﻮدي در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻄﻠﻮب ﺣﺪود 160 ﮐﯿﻠـﻮﮔﺮم در ﻫﮑﺘﺎر، و در ﺣﺎﻟﺖ ﯾﮏ ﺳﻮم ﺣﺪود 53 ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم در ﻫﮑﺘـﺎر ﺑـﻮد. در اﻧﺘﻬـﺎي ﻓﺼـﻞ رﺷـﺪ و در ﻣﺮﺣﻠـﻪ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮏ اﻗﺪام ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد و اﺟﺰاي ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﺮدﯾﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ زﻣﺎن وﻗﻮع ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻬﻢ ﻓﻨﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻧﯿﺰ در ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺛﺒﺖ ﺷﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد اﺛﺮ ﺗـﺎرﯾﺦ ﮐﺎﺷـﺖ و ﺳـﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﮐـﻮد ﻧﯿﺘﺮوژﻧﯽ در اﮐﺜﺮ ﺻﻔﺎت ﻓﻨﻮﻟﻮژﯾﮏ، ﻋﻤﻠﮑﺮد و اﺟﺰاي ﻋﻤﻠﮑﺮد ارﻗﺎم ﻟﻄﯿﻒ و ﮔﻠﺴﺘﺎن ﻣﻌﻨـﯽدار (0/05=α) ﺑﻮد. رﻗﻢ ﮔﻠﺴﺘﺎن در ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﺎﺷﺖ اول (8 ﺗﯿﺮﻣﺎه) ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد وش، ﻋﻤﻠﮑﺮد داﻧﻪ، وزن ﺧﺸﮏ ﻏـﻮزه و ﺗﻌﺪاد ﻏﻮزه در ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ (ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ 3867، 2532، و 4269 ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم در ﻫﮑﺘﺎر و 128/1 ﻏـﻮزه در ﻣﺘـﺮ ﻣﺮﺑﻊ( ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد. ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﻟﯿﺎف و ﺗﻌﺪاد ﻏﻮزه در ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﻧﯿﺰ در ﺳـﻄﺢ ﮐـﻮدي ﺷـﺎﻫﺪ (ﺑـﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﻟﯿﺎف 783 ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم در ﻫﮑﺘﺎر و 72/3 ﻏﻮزه در ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ) ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻄﺢ ﮐﻮدي از ﺻﻔﺮ ﺑﻪ 160 ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم در ﻫﮑﺘﺎر ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ اﻣـﺮ اﺛـﺮ ﮐـﻮد ﻧﯿﺘـﺮوژن ﺑـﺮ اﻓـﺰاﯾﺶ رﺷـﺪ روﯾﺸﯽ ارﻗﺎم ﭘﻨﺒﻪ و ﺗﺎﺧﯿﺮ در رﺷﺪ زاﯾﺸﯽ ﺑـﻮد. ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﻧﺸـﺎن داد در ﺗـﺎرﯾﺦ ﮐﺎﺷـﺖ اول ارﻗـﺎم ﻟﻄﯿـﻒ و ﮔﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ 118 و 126 روز ﭘﺲ از ﮐﺎﺷﺖ وارد ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺳـﯿﺪﮔﯽ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾـﮏ (ﺑـﺎز ﺷـﺪن ﻏـﻮزه) ﺷﺪﻧﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﺸﺖ دوم ارﻗﺎم ﭘﻨﺒﻪ ﭘـﺲ از 141 روز وارد ﻣﺮﺣﻠـﻪ رﺳـﯿﺪﮔﯽ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾـﮏ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻞ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻻي ارﻗﺎم در ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﺸﺖ اول زودرﺳﯽ ارﻗﺎم بود