پديد آورندگان :
هراتي راد، مريم دانشگاه زابل - گروه باغباني گرايش گياهان دارويي ادويه اي و نوشابه اي , قنبري، احمد دانشگاه زابل - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت , خمري، عيسي دانشگاه زابل - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت , رئيسي، عبدالشكور دانشگاه ولايت ايرانشهر
كليدواژه :
هندوانه ابوجهل , درصد روغن , عناصر معدني , اكولوژي , اقليم منطقه
چكيده فارسي :
سابقه و هدف:گياهان دارويي بسيار زيادي وجود دارند كه به صورت خودرو در دشت‌ها و دامنه كوه‌ها و زيستگاه‌هاي خاص خود يافت مي‌شوند. از آنجا كه اين گياهان در جهان جهت تغذيه و درمان بيماري‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرند از اهميت خاصي برخوردار مي‌باشند، لذا تحقيق بر روي گونه‌هاي بومي كشور، مورد توجه محققان و پژوهشگران اين رشته قرار گرفته است. هندوانه ابوجهل با نام علمي (Citrullus colocynthis L.) از خانواده كدوئيان، گياهي علفي، چند ساله، ساقه خوابيده يا بالا رونده و پوشيده از تار است. اين گياه به‌فور در جنوب ايران بخصوص استان سيستان و بلوچستان رشد مي‌كند.
مواد و روش‌ها: اين تحقيق در قالب طرح آشيانه‌اي (Nested) بصورت كاملاً تصادفي با چهار تكرار اجراء گرديد. ميوه گياه، از 8 منطقه رويشي آن در 4 شهرستان (ايرانشهر، نيكشهر، سرباز و زابل) در مرحله رسيدگي جمع‌آوري شد. مهم‌ترين شرايط رويشگاهي مناطق (از قبيل ارتفاع، طول و عرض جغرافيايي) ثبت گرديد. از نمونه‌هاي جمع‌آوري شده ويژگي‌هاي فيزيولوژيكي بذر(درصد روغن، درصد خاكستر، عناصر Ca, Fe, N, P, K, Mg, Zn، پروتئين و كربوهيدرات) اندازه‌گيري شد. عصاره اتانولي و بوتانولي ميوه تهيه و توسط دستگاه‌هاي GC و GC/MS تجزيه شيميايي شدند. داده‌هاي بدست آمده توسط آزمون مقايسه‌اي دانكن در سطح پنج درصد مقايسه شدند.
يافته‌ها: نتايج نشان داد كه شرايط رويشگاهي باعث اختلاف معنيدار در ميزان درصد خاكستر بذر، عناصر Ca, N, K, Zn و كربوهيدرات محلول بذر در سطح يك درصد مي‌شود. بطوريكه بيشترين ميزان خاكستر و كربوهيدرات بذر در شهرستان زابل، بيشترين ميزان عناصر Ca, K و Zn در شهرستان ايرانشهر وجود داشت. نتايج نشان داد كه ميزان درصد روغن، پروتئين و فسفر بذر بين شهرستان‌ها و مناطق داخل شهرستان‌ها اختلاف معنيدار نداشت. همچنين نتايج نشان داده كه عنصر آهن موجود در بذر اين گياه بين شهرستان‌ها در سطح پنج درصد و مناطق در سطح يك درصد اختلاف معنيدار بود، بيشترين مقدار در شهرستان‌هاي ايرانشهر و زابل مشاهده شد. همچنين عنصر منيزيم بذر در شهرستان‌ها اختلاف معنيدار داشته و مناطق در شهرستان‌ها اختلاف معنيدار مشاهده نشد. نتايج حاصل از (GC) عصاره اتانولي ميوه گياه نشان داد كه كوكوربيتاسين‌هايA, B, C, L, E, D و دو تركيب كولوسنتين و كولوسنتئين در ميوه با مقادير مختلف وجود داشت كه شرايط رويشگاهي باعث اختلاف معنيدار در سطح يك درصد شد. كوكوربيتاسين E مهم‌ترين نوع كوكوربيتاسين در اين گياه مي‌باشد كه شهرستان نيكشهر بيشترين ميزان را نشان داد. نتايج حاصل از GC/MS عصاره بوتانولي ميوه اين گياه تركيباتي مانند الكل‌ها، كتون‌ها، تركيبات ايوكسي و هيدروكربن‌ها را شناسايي نمود. كه اين تركيبات جزء تركيبات بيولوژيكي فعال هستند، خصوصيات اين تركيب احتمالاً كمك به استفاده‌هاي طب سنتي مي‌باشد.
نتيجه‌گيري: تفاوت در ويژگي‌هاي فيزيولوژيكي بذر و تركيبات شيميايي ميوه اين گياه بين شهرستان‌ها و مناطق داخل شهرستان‌ها ميتواند ناشي از تفاوت ويژگي‌هاي اكولوژيك مناطق مانند دما، رطوبت، ارتفاع از سطح دريا، نوع خاك و همچنين عناصر غذايي بر يكديگر اثر گذاشته در واقع هر يك از شهرستان‌هاي و مناطق مورد مطالعه يك سطح ارتفاع مشخصي وجود داشت كه ضمن فراهم سازي شرايط رشد مناسب، بر ويژگي‌هاي فيزيولوژيكي بذر و تركيبات شيميايي ميوه اين گياه تاثير مي‌گذارد و نياز به مطالعه بيشتر در اين استان و ديگر مناطق با آب و هوايي متفاوت را دارد، هندوانه ابوجهل جزء آن دسته از گياهان دارويي مهم مي‌باشد كه ميتواند در شرايط آب و هوايي گرم و خشك و خاك فقير رشد كند و اين استان شرايط لازم را دارا مي‌باشد.
چكيده لاتين :
Background and objectives: There are a lot of medicinal plants which they're found as wild in plains and hillsides habitat. The plants have high importance, Since they're used to feed and cure the diseases in the world. So, the researchers of the field have focused on doing research on native species of the country. Bitter apple The scientific name Citrullus Colocynthis L. is from the family of cucurbitaceae, Herbaceaous, lying or rising stem and fiber-covered. The plant grows greatly in south of Iran especially in province of Sistan and Balouchestan.
Materials and methods: The research was performed in the form of a nested plan completely random with four replication. The fruit of the plant was collected from its 8 growing areas in 4 cities (Iranshahr, Nikshahr, Sarbaz and Zabol) at the stage of investigation. It was recorded the most important habitat conditions of the areas (such as: height, latitude and longitude). It was measured the physiological features of the seed from the collected samples (oil percent, ash percent, Ca, Fe, N, P, K, Mg, Zn elements, protein and carbohydrates). It was provided the Ethanol and Butanol extract of the fruit and they were analyzed chemically by Gc and Gc/MS machines. The obtained data were compared by Duncan comparative test at five percent level.
Results: the results represented that the habitat conditions lead to significant difference in amount of the seed ash percent, Ca, N, K, Zn elements and seed soluble carbohydrate at one percent. As there was the most amount of seed ash and carbohydrate in the city of Zabol , the most amount of Zn, C, K elements in the city of Iran-shahar. The results represented that there wasn't significant difference between cities and the areas inside the cities in the amount of seed phosphor, protein and oil percent. Also, the results represented that Fe element available in the seed of the plant had significant difference at five percent level and the areas at one percent level. It was observed the most amount in Iran-shahar and Zabol cities. Also, Mg element of the seed had significant difference in cities and it wasn't observed significant difference in the areas of the city. The results of Ethanol extract of the fruit represented that there were cucurbitacins A, B, C, D, E, L, and two compositions of colocynthis and colocyntheis in the fruit with various amounts which the habitat conditions led to significant difference at one percent. Cucurbitacin E is considered the most important cucurbitacin of the plant which the city of Nik-shahr showed the highest amount. The results of Gc/MS of Butanol extract of the plant fruit identified compositions like alcohols, ketones, Epoxy compounds and hydrocarbons. Which they're accounted part of active biological compounds, the compounds features are probably to help using traditional medicine.
Conclusion: Difference in seed physiological features and chemical compounds of the plant fruit between cities and areas inside the cities can be due to difference in ecologic features of the area like temperature, humidity, the sea surface height, sort of soil and also food elements affected on each other, actually there was a certain height surface in each studying cities and areas that it influences on seed physiological features and chemical compounds of the plant fruit, besides providing suitable growth conditions and it requires to study more on the province and other areas with various weather, Bitter apple is belong to important medicinal plants which grows in poor soil, dry and tropical conditions. So it is proper for this province.
