پديد آورندگان :
گرگيني شبانكاره، حسين دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه علوم باغباني , خراساني نژاد، سارا دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - دانشكده توليد گياهي - گروه علوم باغباني
كليدواژه :
پرولين , تنش كم‌آبي , فعاليت آنتي‌اكسيداني , فنل كل , محلول‌پاشي
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: خشكي از مهمترين عوامل محدودكننده رشد گياهان در سرتاسر جهان و شايع‌ترين تنش محيطي است. امروزه كاربرد تنظيم‌كننده‌هاي رشد به‌منظور كاهش اثرات منفي ناشي از تنش‌هاي مختلف مطرح شده است. سديم‌نيتروپروسايد از جمله اين مواد مي‌باشد كه موجب مقاومت گياه به تنش‌هاي محيطي زيستي (زنده) و غيرزيستي (غير‌زنده) مي‌شود. مرزه گياهي يكساله از خانواده نعناعيان مي‌باشد. بدليل خواص آنتي‌اكسيداني بالا و وجود تركيبات پلي فنلي فراوان در اين گياه ارزشمند، آزمايشي با هدف بررسي اثر رژيم‌هاي آبياري و كاربرد سديم‌نيتروپروسايد ( SNP) بر برخي ويژگي‌هاي فيزيولوژيكي و بيوشيميايي گياه دارويي مرزه انجام شد.
مواد و روش‌ها: اين آزمايش در سال زراعي 95-94 با آرايش فاكتوريل بر پايه طرح بلوك‌هاي تصادفي، در سه تكرار به‌صورت گلداني انجام شد. تيمارهاي آزمايش در چهار سطح رژيم‌هاي آبياري شامل مقادير 40، 60، 80 و 100 درصد ظرفيت زراعي و سه سطح سديم‌نيتروپروسايد شامل صفر، 50 و 100 ميلي‌مولار لحاظ گرديد. صفات مورد ارزيابي عبارت از پرولين، محتواي نسبي آب برگ، درصد اسانس، فعاليت آنتي‌اكسيداني، فنل كل، كلروفيل a، b و كل بودند. پس از عمليات كاشت، برداشت و اندازه‌گيري عملكرد رشد، كلروفيل به‌روش آرنون، پرولين به‌روش بيتز، فنل كل به‌وسيله و روش فولين‌سيوكالتو و اسانس به كمك دستگاه كلونجر و روش تقطير با آب اندازه‌گيري شد.
يافته‌ها: افزايش سطوح رژيم آبياري سبب كاهش معني‌دار كلروفيل a، b و كل گرديد. همچنين اثر رژيم آبياري در بالاترين سطح منجر‌به كاهش 8/18 درصدي محتواي نسبي آب برگ نسبت به شاهد گرديد. ميزان پرولين، درصد اسانس، فعاليت آنتي‌اكسيداني و فنل كل در اثر رژيم آبياري افزايش يافت و در كمترين مقدار آبياري در ظرفيت زراعي (40 درصد ظرفيت زراعي) با 1/41، 0/63، 20/07 و 0/02 درصد افزايش به‌ترتيب براي ميزان پرولين، درصد اسانس، فعاليت آنتي‌اكسيداني و فنل كل، به حداكثر خود رسيدند. تيمار SNP نيز بر تمامي صفات مورد بررسي اثر معني‌داري داشت و اين تأثير در 100 ميلي‌مولار به حداكثر خود رسيد. اثر متقابل رژيم آبياري و SNP به‌جز براي صفات وزن تازه و خشك گياه و فنل كل براي ساير صفات مورد بررسي معني‌دار بود. در شرايط رژيم آبياري، محلول‌پاشي با 100 ميلي‌مولار SNP موجب افزايش 1/23، 0/24 و 4/48 درصدي به‌ترتيب در صفات پرولين، درصد اسانس و فعاليت آنتي‌اكسيداني نسبت به عدم محلول‌پاشي گرديد.
نتيجه‌گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد كه اعمال رژيم‌هاي آبياري به‌طور معني‌داري ميزان كلروفيل a، b و كل و درصد محتواي آب نسبي برگ گياه را كاهش داد. در مقابل ميزان پرولين، درصد اسانس، فعاليت آنتي‌اكسيداني و فنل كل افزايش يافت. با اين حال تيمار سديم‌نيتروپروسايد از گياهان مرزه در برابر تنش خشكي محافظت كرد و باعث كاهش خسارات ناشي از تنش خشكي گرديد. به‌طور‌كلي نتايج اين مطالعه نشان داد مي‌توان اعمال سديم‌نيتروپروسايد را به‌صورت محلول‌پاشي جهت كاهش اثرات سوء رژيم‌هاي آبياري توصيه كرد.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Drought stress is one of the most important factors that it limites plant growth around of the world and it’s the most common environmental stress. Nowadays, the application of plant growth regulators has discussed for decreasing the negative effect of different stresses. Among these materials are Sodium nitroprusside that causes plant resistance for biotic and abiotic environmental stresses. Satureja khuzestanica is an annual medicinal plant from Lamiaceae a rich source of polyphenolic components and antioxidant activity. Therefore, the aim of this study was to investigate effect of sodium nitro prusside (SNP) application on physiological, biochemical and essential oil characteristics of Savory under deficit water regimes.
Materials and methods: This pot experiment was conducted based on a completely randomized design with three replications at Gorgan University Agricultural Sciences and Natural Resources in 2016. The treatments were consisted of four levels for irrigation regimes (40 percent field capacity, 60 percent field capacity, 80 percent field capacity, 100 percent field capacity (control)) and three levels for Sodium nitroprusside (without sodium nitroprusside (control), 50 sodium nitroprusside, 100 mM). In this study, a, b and total chlorophyll content, leaf water ratio, proline, antioxidant activity with Baits, total phenol with folin siu caltive, essence percent, essence yield with Clevenger and distillation and were measured.
Results: The results showed that increasing water deficit, a, b and total chlorophyll content were decreased. Also, leaf water ratio was decreased (18.8 percent) with increasing water deficit to 40 percent field capacity. But, proline, antioxidant activity, total phenol, percentage of essence, essence yield were increased with decreasing to 1.41,0.63,20,07 and 0.02 percent, respectively with increasing water deficit to 40 percent FC. SNP had significant effects on the all of studied characteristic that this effects was maximum in 100mM. Interaction effects of Irrigation regime and SNP had significant effects on all of characteristic except of total phenol. The most value of proline, essential oil percent and antioxidant activity were obtained to 1.23, 0.24 and 4.48 percent in SNP 100 mM and 40 percent FC.
Conclusion: Generally, the results showed that by increasing water deficit, a, b and total chlorophyll content and leaf water ratio were decreased, in return, antioxidant activity, total phenol, percentage of essence were increased. However SNP treatment protected Savory from water deficit stress and decreased its damages. Therefore application of SNP for spraying can be recommended to decreased
adverse effects of water deficit In case of further experiments.
