تاثير تاريخ و تراكم كاشت بر جمعيت و شدت خسارت كرم‌هاي پيله‌خوار نخود در استان لرستان

The effect of sowing date and plant density on population and infestation of chickpea pod borers in Lorestan province

اثر تاريخ كاشت و تراكم كاشت نخود بر جمعيت و درصد خسارت كرم‌هاي پيله‌خوار نخود طي سال‌هاي 1387 و 1388 به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در منطقة نخودخيز گريت شهرستان خرم‌آباد بررسي شد. فاكتورهاي آزمايش شامل تاريخ كاشت در سه سطح (23اسفند،10فروردين و اول ارديبهشت) و تراكم كاشت نيز در سه سطح (25،50 و 75بوته در مترمربع) بود. جمعيت لارو آفت، با شمارش روي بوته‌ها در طول فصل رشد تعيين و درصد غلاف‌هاي خسارت‌ديده، عملكرد نهايي و وزن 100دانه در زمان برداشت مشخص شد. كم‌بودن جمعيت آفت كرم پيله‌خوار نخود در سال اول آزمايش، به سرما و يخبندان بي‌سابقة زمستان 1386 (دماي 14/6 درجه سانتي‌گراد زيرصفر) نسبت داده شد. نتايج سال دوم آزمايش نشان داد كه با كاشت زودهنگام نخود، اگرچه جمعيت آفت 1/35برابر و درصد غلاف‌هاي آفت‌زده، پنج‌برابر شد، اما عملكرد محصول نيز 61/6 درصد افزايش يافت. درصد غلاف‌هاي آفت‌زده براي تاريخ كاشت‌هاي 23اسفند و10فروردين، به‌ترتيب 5پنج‌برابر و چهاربرابر تاريخ كاشت ارديبهشت‌ماه بود. ميانگين عملكرد دانه براي تاريخ‌ كاشت‌هاي 23اسفند و10فروردين، به‌ترتيب 61/6 درصد و 52/4درصد بيشتر از تاريخ كاشت ارديبهشت بود. افزايش تراكم كاشت، باعث افزايش درصد جمعيت و درصد خسارت كرم‌هاي پيله‌خوار شد. بيشترين عملكرد دانه از بالاترين تراكم كاشت، حاصل شد. با افزايش تراكم كاشت از 25 به 50 و 75بوته در مترمربع، عملكرد دانة نخود به‌ترتيب 13/3درصد و 37/7درصد افزايش يافت.

The effects of sowing date and crop density of chickpea on population and infestation of pod borers were studied in a randomized complete block design by factorial arrangement with three replications in the chickpea growing region of Greet, Khorramabad in 2007 until 2009. Experimental factors comprised of sowing dates (March 14, March 30, and April 21) and crop density (25, 50 and 75 plant.m-2). Population of larvae on plants during the growing season and final yield and 100 seeds weight at harvesting time were determined. Pod borers low population in first year was attributed to the extremely cold winter (occurrence of 14.6°C) during the growing season. The second year results showed that although pest population in early date of planting was 1.35 times higher than other dates and infestation percentage was more than 5 times, but the yield was 61.6% higher in early sowing treatment. Infestation percentage was 5 and 4 times higher in plots sowed on March 14 and 30, respectively than those plots sowed on April 21. The average chickpea yield in March 14 and 30 were 61.6 and 52.4% higher than April 21, respectively. Higher plant density increased population and pod borers damage in chickpea. The highest seed yield was obtained from the highest plant density. When plant density increased from 25 to 50 and 75 plant.m-2 chickpea grain yield increased 13.3% and 37.7%, respectively.