تاثير تكتونيك در شكل گيري مخروط افكنه ها و تحليل پدوژئومورفيك آنها (مطالعه موردي: هشتگرد-كردان، استان البرز)

The effect of tectonics on the formation of alluvial fans and their pedogeomorphic analysis Case study: Hashtgerd-Kordan, Alborz Province

مخروط افكنه ها از جمله لندفرم هاي رسوبي متداولي هستند كه داراي اهميت ويژه اي از نظر تامين منابع آب و خاك مي باشند. هدف اين مطالعه بررسي تاثير فعاليت هاي تكتونيكي در شكل گيري مخروط افكنه هاي هشتگرد-كردان استان البرز و تحليل پدوژئومورفيك آنها است. بدين منظور شاخص هاي مورفوتكتونيكي شامل شكل حوضه زهكشي، عدم تقارن حوضه زهكش، شاخص طول- شيب آبراهه، سينوزيته جبهه كوهستان، نسبت عرض دره به ارتفاع و هيپسومتري محاسبه شده و فعاليت هاي تكتونيكي نسبي منطقه با استفاده از شاخص فعاليت زمين ساختي نسبي بررسي شده است. به منظور تحليل تكوين سطوح ژئومورفيك مخروط افكنه ها، زمان پدوژنز و سن لايه هاي رسوبي تعيين شده است. تحليل داده هاي پدوژنز وجود سه نسل مخروط افكنه در منطقه را تاييد مي كند كه مخروط افكنه هاي قديمي در كنار جبهه كوهستان و بالادست مخروط افكنه هاي جديدتر قرار گرفته اند. براساس نتايج شاخص هاي مورفوتكتونيكي، منطقه از نظر تكتونيكي فعال است. بريدگي زياد جبهه كوهستان، دره هاي عدم تقارن حوضه ها و قرارگيري حوضه در مرحله جواني فعال بودن منطقه از نظر تكتونيكي را تاييد مي نمايند. تكتونيك با تاثير گذاري بر جايگزيني، شكل و مساحت مخروط افكنه و ضخامت رسوبات آنها نقش موثري در شكل گيري و گسترش آنها داشته است. تكوين مخروط افكنه هاي مورد مطالعه با ويژگي هاي تكتونيكي منطقه مطابقت دارد به گونه اي فعاليت بيشتر تكتونيكي به شكل گيري چند نسل مخروط افكنه با مساحت و ضخامت بيشتر رسوبات منجر شده است.

Alluvial fans are common geomorphological depositional landforms that have especial importance considering soil and water supply. The objective of this study was to evaluate the influence of tectonic activities in the formation of alluvial fans in Alborz Province and their pedogeomorphic analysis. In view of this morphotectonic indicators including stream length-gradient index (SL)، drainage basin asymmetry (Af)، hypsometric integral (Hi)، ratio of valley-floor width to valley height (Vf)، index of drainage basin shape (Bs)، and index of mountain front sinuosity (Smf) were calculated and the sum of tectonic activities were analyses using Iat index. The pedogenese time and the sediment ages were calculated using clay accumulation index in order to evaluate the evaluation of alluvial fan geomorphic levels. The results of morphotectonic indices showed that the study area is tectonically an active region. Dissected mountain front، the v shape valleys، non- symmetry of drainage basin as well as the young basins of alluvial fans demonstrated the tectonic activity of the study area. The tectonic activity could affect the shape، area and the thickness of alluvial fans sediments due to substitution of alluvial fans that cause evolution of them. The alluvial fans evaluation in the study area conducts whit tectonic properties that could cause to from alluvial fans with higher generations area as well increasing sediment thickness.