بررسي رابطه ميزان دينداري و انواع آن با مداراي اجتماعي

Relationship between degrees and types of religiosity and social tolerance

مدارا از جمله موضوعات مهم اجتماعي و سياسي است كه در جامعه ما پژوهش‌هاي تجربي ناچيزي درباره آن انجام شده است. در اين مقاله بر اساس يك نمونه 335 نفره از دانشجويان، رابطه ميزان و انواع دينداري با مداراي اجتماعي مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه تأثير ميزان دينداري بر ابعاد و مؤلفه‌هاي مختلف مدارا متفاوت است. هرچه افراد ديندارتر باشند، مداراي آنان نسبت به موضوعاتي مثل مسائل جنسي، جرم، و ارتباط با غيرمسلمانان كمتر است. اما دينداري بر مداراي سياسي، مداراي مليتي، و مداراي قومي تأثير چنداني ندارد. از طرف ديگر، اثر نوع دينداري، كه در اين پژوهش به كثرت‌گرا، شمول‌گرا، و انحصارگرا تقسيم شده است، بر انواع مدارا بيش از ميزان دينداري است. در مجموع بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش نمي‌توان از رابطه يك‌بعدي بين دينداري و مدارا صحبت كرد، بلكه براي رسيدن به يك رابطه واقعي و دقيق درباره دينداري و مدارا، لازم است هم ابعاد و موضوع مورد مدارا و هم نوع دينداري مشخص شود. در موضوعاتي كه هنجارها و قواعد ديني مشخص و صريح هستند، مداراي دينداران نيز كمتر مي‌شود. همچنين، در مقايسه با ساير متغيرهاي مورد بررسي، نوع دينداري اصلي‌ترين متغير براي تبيين تغييرات مداراي اجتماعي است.

Tolerance is among the issues about which very little experimental research has been conducted in the Iranian society. In this study, based on a sample of 335 students, the relationship between degrees and types of religiosity with social tolerance has been examined. The results show that the more religious a person is, the less tolerance they show towards sexual issues, crime and relationship with non-Muslims but that religiosity has no effect on political tolerance, national tolerance and ethnic tolerance. On the other hand, the effect of the type of religiosity  divided in this study into pluralistic, inclusivist and exclusivist  on types of tolerance is more than that of the degree of religiosity. On the whole, the writers conclude, it is not possible to speak of a one-dimensional relationship between religiosity and tolerance; rather, to find out the exact relationship, one should consider types of religiosity and dimensions of tolerance. In the matters where religious norms are specific and explicit, the religious people show less tolerance. Also, compared with the other variables used in this study, type of religiosity was found to be the most basic variable to explain changes of social tolerance