ماهيت ژئوشيميايي سرپانتينيت هاي مجموعه اولترامافيك - مافيك مشهد شاهدي بر فرورانش پوسته اقيانوسي پالئوتتيس در شمال خاور ايران

The geochemical nature of serpentinites from the Mashhad mafic-ultramafic complex as an evidence for Palaeotethys oceanic crust subduction in NE Iran

مجموعه سنگ‌هاي اولترامافيك مشهد به سن چينه‌شناسي پرمين - ترياس در شمال خاور كوه‌هاي بينالود و در نزديكي شهر مشهد قرار گرفته است. واحدهاي سنگي اين منطقه شامل سنگ‌هاي اولترامافيك و مافيك، سنگ‌هاي رسي و كربناته دگرگون شده، گرانيتوييد و فيليت‌هاي مشهد با راستاي عمومي شمال باختر ـ جنوب خاور مي‌باشد. پريدوتيت‌هاي سرپانتيني شده، بيشترين سنگ‌هاي اولترامافيك در منطقه مورد مطالعه را تشكيل مي‌دهند. كاني‌هاي تشكيل دهنده سنگ‌هاي اولترامافيك اين منطقه شامل اليوين، ارتوپيروكسن، كلينوپيروكسن، آمفيبول قهوه‌اي و كاني‌هاي تيره به عنوان كاني‌هاي باقيمانده از سنگ اوليه و كاني‌هاي گروه سرپانتين (ليزارديت و آنتيگوريت)، ترموليت- اكتينوليت، كلريت، مقادير اندكي تالك و كاني‌هاي كربناتي به عنوان كاني‌هاي تشكيل شده بعدي هستند. به‌رغم نبود سنگ‌هاي دگرگوني فشار بالا- دما پايين كه معرف پديده فرورانش هستند، شيمي عناصر اصلي، كمياب و فرعي سرپانتينيت‌هاي مشهد، ويژگي‌هاي سرپانتينيت‌هاي فرورانده شده را نشان مي‌دهند و منشأ پريدوتيت اوليه تشكيل دهنده آنها گوشته تهي نشده‌اي است كه به صورت لرزوليت و يا هارزبورژيت فقير ازاليوين مي‌باشد. پروتوليت اين سنگ ها قبل از سرپانتيني شدن تحت تأثير مذاب حاصل از فرورانش قرار گرفته و متاسوماتيزه و بارور شده است.

The Mashhad ultramafic complex with a Permo-Triassic stratigraphic age is exposed at the NE of Binaloud Mountain and at the vicinity of the Mashhad city. This area is mainly composed of mafic and ultramafic rocks, metamorphosed carbonate and pelitic rocks and granitoids with a NW- SE trend. Serpentinized peridotites are the main types of ultramafic rocks in this area. Minerals in these rocks include olivine, orthopyroxene, clinopyroxene, brown amphibole and opaque minerals as the original minerals and serpentinite group minerals (lizardite and antigorite), tremolite-actinolite, chlorite, talc and carbonate minerals are the secondary minerals. High pressure-low temperature metamorphic rocks, which are indicative of subduction are not present in this area, but according to the major, minor and rare earth elements chemistry of the Mashhad serpentinites, these rocks show subducted serpentinites features, with a peridotite protolith derived from lherzolite or olivine-poor harzburgite. The protolith of these rocks metasomatized and refertilized by melt formed in a subduction zone before serpentinization.