بررسي ميزان آلودگي سرب و كادميوم در گياهان كلزا و گلرنگ در مزارع اطراف كارخانه ذوب آهن اصفهان و مقايسه اين آلودگي با روغن استخراج شده از آن ها

Determination of contamination of Lead and Cadmium in Canola and safflower in around of Isfahan Still Company (ESCO) and Compare this pollution with oil extracted from them

زمينه و هدف: آلاينده ها از جمله عوامل مختل كننده اكوسيستم ها به شمار مي روند و در اين ميان "فلزات سنگين" به دليل اثرات فيزيولوژيكي آن ها بر موجودات زنده در غلظت هاي كم حايز اهميت شناخته شده اند. اين آلودگي در فرآورده هايي كه به صورت روغن در بازار ارائه مي شوند تا چند برابر ميزان موجود در گياه طبيعي تغليظ مي شود و با هر بار مصرف ممكن است مقدار قابل توجه و بالاتر از حد مجاز فلزات سنگين به بدن مصرف كننده برسد. اين مطالعه با هدف "بررسي غلظت فلزات سنگين سرب و كادميوم در گياهان كلزا و گلرنگ اطراف كارخانه ذوب آهن اصفهان و مقايسه اين آلودگي با روغن استخراج شده از آن ها" طراحي و اجرا گرديد. روش بررسي: مطالعه حاضر در سال 1391 انجام شد. نمونه گيري به صورت تصادفي از دانه هاي روغني مزارع گلرنگ و كلزا واقع در شعاع 20 تا 50 كيلومتري كارخانه ذوب آهن اصفهان انجام شد. نمونه ها به 2 گروه تقسيم و عمليات شستشو با آب ديونيزه فقط در مورد گروه اول انجام شد. روغن گيري از دانه ها نيز انجام و آلودگي روغن آن ها نيز بررسي گرديد. ميزان فلزات سنگين سرب و كادميوم در دانه ها و روغن آن ها به روش جذب اتمي (AA) اندازه گيري شد. جهت تجزيه و تحليل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد. يافته ها: نتايج نشان داد كمترين مقدار غلظت سرب در نمونه هاي شسته شده كلزا 0/00 ميكروگرم بر گرم و بيشترين مقدار سرب در روغن گلرنگ تهيه شده با روش سنتي به مقدار 24/74 ميكروگرم بر گرم به دست آمد. ميزان سرب در دانه هاي شسته نسبت به دانه هاي نشسته در هر 2 گياه كمتر بود كه در مورد دانه كلزا اين اختلاف معني دار به دست آمد (0/05>P). آلودگي به كادميوم در 2 گياه كلزا و گلرنگ و روغن هاي حاصل از آن ها مشاهده نشد. نتيجه گيري: ميزان آلودگي به سرب در گياهان كه در نزديكي كارخانه ي ذوب آهن كشت مي شدند، وجود داشت، اما آلودگي به كادميوم مشاهده نشد. با توجه به اين كه ميزان سرب در گروهي كه با آب ديونيزه شسته شده بودند، كمتر از گروه نشسته بود؛ لذا پيشنهاد مي گردد مراحل شستشوي دانه هاي روغني در كارخانجات، قبل از روغن گيري در حجم كم، با آب سالم و به دقت انجام گيرد.

Background and aims: Contaminants are a disturbing factor for ecosystems, among which “heavy metals” are considered as significant due to their physiological effects at low concentrations on organisms. This contamination is concentrated several times more in the products that are available in markets as oil than in natural plant, and in each consumption time, a considerable amount, higher than authorized amount of heavy metals may enter into consumer’s body. This study was designed and conducted for this aim to investigate the contamination rate with lead and cadmium in canola (Brassica napus) and safflower (Carthamus tinctorius L.) in the farms around Isfahan Steel factory and to compare this contamination with oil extracted from them. Methods: The present study was conducted in 2012. The samples were randomly selected from oil seeds of B. napus and C. tinctorius L. in the farms within a 20 to 50 km distance from Isfahan Steel factory. Samples were assigned to two groups and only group 1 underwent washing operation with deionized water. The amount of lead and cadmium in seeds and their oil was measured by atomic absorption. Data were analyzed by SPSS. Results: The results indicated that the lowest lead concentration was 0.00 µg.g in washed B. napus samples and the highest lead concentration was 24.74 µg.g in C. tinctorius L. oil extracted by traditional method. The amount of lead was less in washed seeds than unwashed seeds, with a significant difference for B. napus seeds (P<0.05). No cadmium contamination was observed in B. napus and C. tinctorius L. plants and the oils extracted from them. Conclusion: A rate of contamination with lead was seen in the plants cultivated near Isfahan Steel factory, but no contamination with cadmium was seen. In view of the lead amount being less in the group washed with deionized water than the unwashed group, it is recommended to do washing steps of oil seeds in the factory at low volume, with clean water, and carefully prior to oil tapping.