مناقشه بر مختار صاحب كفايه پيرامون مفردات و مفاد قاعده لا ضرر

Controversy over Kifayah’s Author Opinion about Principle of no Harm Elements and Purports

قاعده «لاضرر» از قواعد مهم و پركاربردِ استنباط احكام است. آخوند، نيز مانند ديگر اصوليان در كفايه، دربارۀ اين قاعده بحث كرده است. در اين پژوهش، مختار صاحبِ كفايه، در معناي مراد از قاعدۀ مشهور «لاضرر» با تأكيد بر تصرّف معنوي حديث، مورد نقد قرار گرفته است. نگارنده معتقد است كه ديدگاه ايشان در تبيين قاعدة لاضرر با قواعد ادبي، اصول لفظي و اثر فقهيِ مترتّب بر آن، قابل مناقشه و با قول اهل لغت، عالمان صرف و بلاغت، اصول لفظي و نيز آراي مفسران ناسازگار است. نتيجه اين­كه، قاعدة «لاضرر»، در عين ايجاز بلاغي، حكايت از فنّ مترقي قانون ­نويسي داشته و دو فقره آن (لاضرر و لاضرار)‌ برخلاف نظر آخوند، داراي دو معناي متفاوت و دو اثر فقهي تحت عنوان حكم وضعي و تكليفي مي­ باشد.

Principle of no Harm is one the most important and useful principles in deducing precepts. Likewise other scholar, Akhund has discussed this principle in Kifayeh. This study has criticized Kifayah’s author opinion about the well-known Principle of no Harm by emphasizing the spiritual seizure of the tradition. The author of the present paper believes that Akhund’s viewpoint in explaining the Principle of no Harm is in contradiction with literary and verbal principles, the jurisprudential effect influences on this principle, the linguists’ sayings, the scholars of rhetorics ideas, as well as the interpreters’ standpoints and their verbal manner. The conclusion shows that not only the does Principle of no Harm bear a kind of rhetorical succinctness, but also it demonstrates a developed skill of law setting, and unlike Akhund’s viewpoint, its two dependents of lā zarar and lā zerār bear two different meanings and are included among two jurisprudential effects under the title of positive and imperative rules.