جستاري در مصاديق نوين حرز و ثبوت حد در سرقت الكترونيكي از منظر فقه و حقوق

An Inquiry into the New Instances of Ḥirz (the secured place) and Proving Ḥadd for Electronic Theft from the Viewpoint of Jurisprudence and Law

هتك حرز يكي از شرايط ثبوت حد قطع در سرقت حدي است. مشهور فقيهان، حرز را مكان مغلق يا مقفل دانسته‌اند، به‌گونه‌اي كه شخص بدون اذن، مجاز به ورود به آن نيست. مداقه در آراي فقهي حاكي از اين است كه عنصر مكان در تحقق حرز مورد پذيرش همگان قرار نگرفته، بر جايگاه عرف در تشخيص مصاديق حرز تأكيد شده است. به‌عبارت ديگر ملاك تحقق حرز، حفظ شي از دستبرد مي‌باشد. امروزه با توجه به روند رو‌به‌رشد فعاليت‌هاي الكترونيكي و فراتر رفتن مفهوم مال از عين خارجي، پرداختن به مصاديق نوين حرز ضروري به نظر مي‌رسد. حساب‌هاي بانكي، كارت‌هاي اعتباري بانكي، كارت‌هاي هوشمند الكترونيكي، رمزهاي اينترنتي، توكن امضاهاي الكترونيكي، ايميل‌ها، اطلاعات شخصي، نام‌كاربري، برنامه‌هاي شخصي و پي دي اف مقالات همگي از مصاديق نوين حرز به شمار مي‌آيند. در اين نوشتار به‌روش كتابخانه‌اي و با مداقه در آثار فقيهان و بررسي قوانين موجود در زمينه جرم سرقت الكترونيكي بر آنيم تا ضمن بررسي آراي فقيهان متقدم و معيارهاي ارائه‌شده از سوي ايشان در تشخيص حرز، بر اين نكته تأكيد نماييم كه با توجه به ماليت داده‌ها و اطلاعات الكترونيكي، سرقت‌هاي الكترونيكي نيز مصداق هتك حرز بوده، در صورت حصول ساير شرايط سرقت حدي، موجب ثبوت حد خواهد بود.

One of the conditions required to prove the ḥadd (religiously prescribed punishment) of amputation for the theft that causes ḥadd is the violation of ḥirz (the secured place). Most jurists define ḥirz as a closed or locked place so others are not allowed to enter without permission. Examining jurisprudential views shows that there is no consensus on the element of “place”, and the emphasis is put on convention to recognize the true sense of ḥirz; in other words, ḥirz happens when a thing is safeguarded against theft. Considering the increasing electronic activities and that the concept of property has gone beyond external objects, it is necessary nowadays to work on the new instances of ḥirz. The items like bank accounts, credit cards, electronic smart cards, online passwords, E-Signature Token, emails, personal information, usernames, personal applications, and digital version of essays are considered as new examples of ḥirz. Exploring early jurists’ views and their criteria for defining ḥirz, the paper insists that electronic theft constitutes the violation of ḥirz because data and digital information has financial value, so the criminal would receive ḥadd for theft if other requirements are fulfilled.