نقش عدالت در قانونگذاري در حكومت اسلامي

The Role of Justice in Legislation in Islāmic State

مهم‌ترين منبع قانونگذاري در حكومت اسلامي احكام اسلام است. ازسوي‌ديگر، يكي از مهم‌ترين اهداف حكومت در قانونگذاري اقامۀ عدالت در جامعه است. در اين مقاله چهار نقش براي عدالت در قانونگذاري ترسيم شده است: نخست اينكه، آيا رعايت عدالتِ ماهوي در قانونگذاري لازم است و آيا عدالت دركنار احكام اسلام، دغدغه‌اي مستقل از دغدغۀ اجراي احكام براي قانونگذار ايجاد مي‌كند؟ دوم اينكه، عدالت چه نقشي در تعيين فتواي معيار در قانونگذاري دارد؟ سوم اينكه، عدالت چه نقشي در قانوني كردن حكم شرعي دارد، بدين معنا كه اگر قانوني‌ كردن حكمِ شرعي، در شرايط زمانه، ظالمانه مي‌نمود، چه بايد كرد؟ و چهارم اينكه، عدالت در تزاحم با ديگر مقاصد شريعت و ديگر اهداف حكومت چه جايگاهي دارد؟ روش اين مقاله تحليلي و با فرضِ مبناي ولايت مطلقۀ فقيه است. فقه سني و مباحث حقوقي در اين مقاله نقش پررنگي ندارند. اين بحث يكي از مباحث فقه قانونگذاري است.

The most important source for legislation in Islāmic government is the rulings of Islām. And, one of the most important legislation goals of Islāmic state is the establishment of social justice. This essay inquires about four roles of Justice in legislation. Firstly, is it necessary to observe inherent justice in legislation? And, dose Justice, beside and alongside the concern for enforcement of Islāmic rulings, engenders another concern for legislator? Secondly, what is the role of Justice in locating a criterion for Fatwā in legislating? ‌Thirdly, what is the role of Justice in legalizing Islāmic canon law? What if legalizing a specific ruling portrays to be unjust? Fourthly, what if Justice conflicts with other goals of state or Objectives of Shariʿah? This essay uses an analytical method based on "Absolute Jurist's Authority" theory. Sunnī Fiqh and Juridical issues do not have a notable role in this essay. This essay falls under the Fiqh of legislation.