قرينه مناسبت حكم و موضوع و كارايي آن در استنباط احكام

Suitability context between a precept and its subject, and its effectiveness on inferring the precepts

تعابير اصوليان درباره ماهيت قرينه مناسبت مختلف است. ايشان، درنهايت، آن را نوعي قرينۀ عرفي مي‌شمارند. باوجود اين، همواره فهم عرفيِ عام ملاك نيست؛ بلكه قرينيت قرينه در مواردي به فهم عرف متشرعه وابسته است. اصوليان از قرينه مناسبت در اثبات مفهوم براي وصف و در بحث از مشتق و نيز در رفع اجمال دليل و تعيين كفايي بودن واجب سود جسته‌اند. چنان‌كه براي اثبات تعدد مطلوب، اثبات جريان استصحاب، ترجيح أحد المتزاحمين علي الآخر، رفع نوعي اجمال از حديثِ رفع و حديث لاضرر و برخي قواعد فقهي مستنبط، گاه قرينۀ مناسبت را به‌كار گرفته‌اند. در همۀ اين موارد، حجيت قرينه برپايه تنقيح ظهور عرفي است. نمونه‌هاي بسياري مي‌توان يافت كه حل مسائل شرعي، درنهايت، منوط به نوعي استظهار عرفي از نصوص است. قرينيت قرينۀ مناسبت، به‌لحاظ شكستن اطلاق و رفع اجمال دليل، در اين نمونه‌ها نقشي اساسي دارد.

`Usuliyun (scholars of principles of jurisprudence)`s interpretations regarding the nature of the suitability context (qarineye monasebat) are different. They ultimately consider it as a customary context. However, a general common sense is not criterion.; but occasionally, the nature of a context depends on the common sense of the pious people (motesharre`a). `Usuliyiyun have applied suitability of context in order to prove an implication for any description(wasf), and for discussion of the derivation (moshtaq), as well as for eliminating ambiguity (ijmal) from the evidence and determining the collective duty (wajib kifayi). As for the proof of the multiplicity of desires, the proof of maintaining status que (istiṣḥab), the preference of one to another in the form of conflict (tazahum), eliminating a type ambiguity from the hadiths of rofe`a al-qalam and la zarar and some of inferred legal rules, the scholars have occasionally used that context. In all of these cases, authenticity of a context is based on refining the customary appearance. Many examples can be found that resolving religious problems ultimately depends on a kind of making customary appearance of legal texts. Because of breaking down absoluteness of an evidence and eliminating from it, being a context as a context of suitability has a basic role in the mentioned examples.