كليدواژه :
معماري , ايل بختياري , فرهنگ , قرارگاه عشايري , انسان , طبيعت
چكيده فارسي :
بيان مسئله : منظر فرهنگي، منظر متأثر از فرهنگ و برآمده از تعامل بين انسان و طبيعت در طول زمان است. در اين ميان، فرهنگ نقش عامل و طبيعت نقش واسطه را بر عهده داشته و منظر فرهنگي محصول اين دو است. منظر فرهنگي اقوام ايران بسيار متنوع و گوناگون است؛ به طوري كه در مكان‌هاي جغرافيايي به ظاهر مشابه نيز شاهد تفاوت‌هاي عميق و بعضاً متفاوت آنها با يكديگر هستيم. بايد اذعان داشت كه عدم توجه به عناصر منظر فرهنگ‌‌ساز در دهه‌هاي اخير سبب از بين رفتن برخي از خصوصيات بومي و تخريب منظر فرهنگي عشاير شده‌است. شناسايي اين عوامل كمك شاياني به استمرار حيات اين ميراث غني و احياي اين مناظر مي‌كند. در اين پژوهش در پي يافتن اين تفاوت‌ها و عوامل به وجودآورنده آنها در بين اين اقوام و تأثير آن بر الگوي مسكن و ساختار معماري آنها و به طور خاص، در بين عشاير بختياري هستيم. سوالي كه مطرح مي‌شود اين است كه آيا گون‌به‌گون شدن فرهنگ سبب شكل‌گيري مناظر فرهنگي متفاوتي مي‌شود؟ و اگر چنين است، متغيرهايي كه سبب شكل‌گيري فرهنگ عشاير مي‌شوند، كدامند و چگونه در معماري آنان نمود پيدا مي‌كند؟
هدف : پژوهش حاضر با تكيه بر مطالعات ميداني، به بررسي مهم‌ترين ويژگي‌هاي منظر فرهنگي عشاير پرداخته و تأثير اين ويژگي‌ها را بر ساختار معماري آنها در قالب بحث منظر فرهنگي بررسي مي‌كند. بنابراين هدف انجام مطالعات معماري عشايري و بررسي شناخت ويژگي‌هاي منظر فرهنگي آنان، تلاش براي شناسايي و ارايه الگوي منظر فرهنگي برآمده از زندگي عشايري است.
روش تحقيق : پژوهش مبتني بر روش كيفي و به لحاظ روش‌شناسي بر توصيف و تحليل متكي است.
نتيجه‌گيري : يافته‌ها مبين آن است كه عامل اقليم، مرتع، كوچ، قرارگاه‌هاي عشايري، معيشت، مصالح و تكنولوژي ساخت و منابع در دسترس، جايگاه زن، سنت و زبان، تفريح و سرگرمي، مذهب، دين و باورها، رنگ، امنيت و خويشاوندي در ايجاد الگوي منظر فرهنگي عشاير نقش به سزايي دارند. نتايج نشان مي‌دهد كه عوامل جغرافيايي و اقتصادي بر شكل‌گيري فرم چادر و نحوه قرارگيري آنها، استفاده از مصالح بوم‌آورد و ساخت بناهاي مكمل اثرگذار است. عامل باور بر رنگ‌هاي مورد استفاده، استقرار مطبخ در چادر و جايگاه زنان مؤثر است. عامل مهم نياز با تشكيل قرارگاه اجتماعي و قرارگيري چادرها به نحوي كه ديد هر چادر ديگري را تكميل كند و فضاهاي مرتبط با تفريح و سرگرمي مانند «كٌله» بر معماري عشاير تأثير مي‌گذارد.
چكيده لاتين :
Statement of the problem: Cultural landscape is a landscape that is affected by culture and is originated from the interactions between humans and nature throughout time. Meanwhile, culture acts as the operant and nature as the mediator and cultural landscape is the product of these two. The cultural landscape of Iranian tribes is very diverse and miscellaneous, to the extent that even in places that are geographically similar to each other we witness deep-rooted differences between them. It should be mentioned that, during recent decades, the lack of attention to the elements that develop cultural landscape has led to the distortion of some local characteristics and destruction of the nomadic cultural landscape. Identifying these factors will be a great help for the life perpetuation of this culturally rich heritage and the revival of these perspectives. In the present research, we are in search of these differences and the factors which cause them among these nomadic people, specifically among Bakhtiari nomads. Furthermore, we are looking for the impact of these differences on their housing and architectural patterns. The question is that "does transformation of culture cause the formation of different cultural landscapes? If so, what are the variables that cause the formation of the nomadic culture and how does it manifest itself it their architecture?
Objective: By utilizing field studies, the present research has studied the most important characteristics of the nomadic cultural landscape and their impact on the structure of their architecture within the subject of cultural landscape. Therefore, the aim of conducting studies on the nomadic architecture and investigating the characteristics of their cultural landscape is trying to identify and present the cultural landscape pattern gained from the nomadic lifestyle.
Research Methodology: This research is conducted based on the qualitative method and relies on description and analysis.Conclusion: The findings show that the following factors play a significant role in the development of the nomadic cultural landscape: climate, pastureland, migration, nomadic camps, subsistence, construction materials, construction technology and its available resources, the status of women, traditions and language, entertainment and leisure, faith, religion and beliefs, color, safety and kinship. The results indicate that geographical and economic factors are influential in the tent’s shape formation and how they are positioned, the use of local materials and building supplementary structures. The factor of belief is effective on the colors used in the tent, the location of the kitchen in the tent and the status of women. The important factors of the need is effective on the nomadic architecture by establishing a social camp, the positioning of the tents in a way that the sight of every tent complements the other and relevant spaces with entertainment and leisure such as "Kollah".
