پديد آورندگان :
گوديني، جواد دانشگاه رازي كرمانشاه - دانشكده فني و مهندسي - گروه معماري , بختياري منش، الهام دانشگاه رازي كرمانشاه - دانشكده فني و مهندسي - گروه معماري , براتي، ناصر دانشگاه بين المللي امام خميني (ره) قزوين - دانشكده معماري و شهرسازي
كليدواژه :
حياط , مراتب معنايي , معماري ايراني , محيط
چكيده فارسي :
محيط يكي از واژه‌هاي پركاربرد در مباحث مختلف از جمله معماري است. ازآنجاكه هدف غايي معماري، طراحي محيط است؛ تبيين ماهيت وجودي‌معنايي محيط (كه اتفاقاً كمتر موردِبحث بوده و به يك مسئله بدل شده) مي‌تواند نقش شاياني در هدفمندشدن مسير طراحي و نقد داشته باشد. لذا هدف از مقاله پيش ِرو در عالي‌ترين سطح خود، پويش ماهيت محيط در عرصه معماري ايراني اسلامي است. اين مقاله كه با استفاده از روش (تحقيق) استدلال‌هاي عقلي و با اتكا به مرتبه‌بندي هستيِ پديده‌ها در حكمت ايراني‌اسلامي انجام پذيرفته است، همّ آن داشته كه با بررسي معنايي واژه محيط و معادل‌هاي آن در زبان‌هاي فارسي، عربي و انگليسي، برخي از وجوه ماهيتي محيط را استخراج كند. علاوه براين، با رجوع به حكمت ايراني‌اسلامي (و درصدر آن آموزه‌هاي قرآني)، پويش دلالت‌هاي معنايي محيط ادامه يافته است. مقاله در ادامه به استخراج معاني حياط در زبان فارسي، بينش اسلامي و معماري ايراني‌اسلامي پرداخته است. نتايج تحقيق مؤيد اين مطلب است كه محصوريت مادي اولين مرتبه از محيط است. در اين مرتبت محيط جسمي است كه خالي را دربرگرفته و اجسام ديگر را در خود جاي داده است. محيط، در اين مرتبت به سان يك جايگاه مادي نمود مي‌يابد. آگاهي از محيط به مثابه حوزهاي متمايز از حوزه پيرامونش دومين مرتبت محيط است. مخاطب اين مرتبه ذهن آدمي است و عواملي مانند نوع زندگي، رويدادها و رفتارهاي متمايز به انضمام عناصر متمايزكننده طبيعي به تفكيك اين حوزه از حوزة پيرامونش كمك مي‌كنند. از آنجاكه زندگي و آگاهي دو لايه معنايي از اين مرتبه به شمار مي‌آيند، محيط در اين مرتبت به مثابه قرارگاهي رفتاري‌ادراكي متجلي مي‌شود. سومين و بالاترين مرتبت محيط ازطريقِ وقوف به احاطه وجودي برتر محقق مي‌شود. در اين مرتبت كه با نقش‌آفريني نمادها تحقق مي‌يابد؛ محيط بر سكونتگاهي معنوي دلالت دارد كه تسكين‌دهنده روح آدمي است. بديهي است اين مراتب به صورت اعتباري تعيين شده‌اند و درحقيقت مي‌توان طيفي پيوسته از مراتب محيط را متصور شد. علاوه براين، نتايج، نشان‌دهنده آن است كه دلالت‌هاي معنايي حياط، قرابتي نزديك با دلالت‌هاي معنايي محيط دارد؛ اين امر مؤيد آن بوده كه حياط به مثابه يكي از هم‌خانواده‌هاي محيط و به مثابه يك فضاي انسان‌ساخت، نمونه يا الگويي از يك محيط ايراني‌اسلامي است كه هر سه مرتبه در آن متجلي شده است.
چكيده لاتين :
Environment is one of the most useful terms in various issues such as architecture. Since the ultimate goal of architecture is to design the environment, explaining the existential-semantic nature of environment (which has turned out to be discussed less, having become a problem) can play a significant role in making the path of design and criticism purposeful. Hence in its highest level, the present paper scans the nature of environment in Iranian Islamic architecture. Conducted with rational arguments and relying on existence rating of phenomena in Iranian Islamic wisdom, the present article intends to study the meaning of the term “environment” as well as its equivalents in Persian, Arabic, and English, and extract some aspects of its nature. In addition, referring to Iranian-Islamic wisdom (and above that Quranic teachings), the scanning of semantic implications of environment will continue. Afterwards, the paper extracts the meanings of yard in Persian language, Islamic view, and Iranian Islamic architecture. Results show that material confinement is the first level of environment, wherein environment is an object that surrounds an emptiness, keeping other objects in itself. In this level, environment appears as a material position. The second level of environment is awareness of it as an area, distinct from the surrounding areas, whose audience are human minds, and lifestyle, events, and distinct behaviors along with distinguishing natural elements are contributory factors in distinguishing this area from its surrounding ones. Since life and awareness are considered two semantic layers of this level, environment reveals as a behavioral perceptual foundation. The third and highest level of environment is realized through acquaintance with surrounding of a better existence. Realized through symbols’ role, environment implies a spiritual settlement that consoles human soul. Obviously, these levels have been determined credibly and in reality, one can imagine a continuous spectrum of environment levels. In addition, results show that semantic implications of yard are closely related to those of environment. This confirms that the yard is like a synonym of environment, as a man-made space, being a sample or pattern of an Iranian-Islamic environment, in which all three levels have been epitomized.
