ارزيابي و پهنه بندي خطر زيست محيطي فلزات سنگين خاك با استفاده از شاخص هاي آلودگي در اراضي زراعي جنوب تهران

Evaluating and mapping the environmental risk of soil heavy metals using by contamination indexes in the Tehran south farms

فلزات سنگين گروهي از عناصر هستند كه در غلظت هاي بالاتر از حدود استانداردهاي زيست محيطي به عنوان آلاينده شناخته ميشوند. شاخص هاي آلودگي امكان مقايسه بين آلودگي ناشي از فلزات سنگين مختلف ناشي از فعاليت هاي انساني را فراهم مينمايند. لذا اين تحقيق به منظور ارزيابي و تهيه نقشه هاي پراكنش مكاني خطر زيست محيطي فلزات سنگين با استفاده از شاخصهاي آلودگي در اراضي زراعي جنوب تهران انجام شد. در اين تحقيق از حدود 2000 هكتار از اراضي زراعي در محدوده نهر فيروزآباد در جنوب تهران، تعداد 175 نمونه خاك با فواصل 300 متر انتخاب گرديد. از روش وزن دهي عكس فاصله جهت پهنه بندي منطقه از لحاظ شاخص هاي زمين انباشت، فاكتور آلودگي، بارآلودگي و پتانسيل خطر زيست محيطي استفاده شد. بيشترين مقدار ميانگين شاخص هاي زمين انباشت و فاكتور آلودگي مربوط به عنصر سرب بود. نتايج نشان داد كه 86 درصد از نمونههاي خاك مورد مطالعه از لحاظ شاخص هاي مذكور آلوده به سرب ميباشند. نقشه هاي پهنه بندي شاخصهاي بار آلودگي و پتانسيل خطر زيست محيطي (شاخص هاي جامع آلودگي خاك به تمام فلزات سنگين) مبين آلودگي تمام سطح منطقه ميباشد. براساس شاخص پتانسيل خطر زيست محيطي، حدود 98 درصد از سطح منطقه مورد مطالعه (1857 هكتار) در كلاس خطر قابل توجه و حدود 2 درصد از سطح منطقه (33 هكتار) در كلاس خطر بسيار زياد قرار گرفتند.

Heavy metals are a group of elements which are known as contaminants at concentrations more than standard limits. Contamination indices made it possible to compare between the contamination made by different heavy metals due to human activities. So, this study aimed to evaluate and map the spatial distribution of environmental risk of heavy metals using by contamination indices in farm lands of south of Tehran. In this study from the 2000 hectares of the farms around Firooz Abad stream in Tehran south, 175 soil samples were selected with 300 meters intervals. Inverse distance weighting method was used to map in terms of geoaccumulation Index, contamination factor, pollution load index and environmental risk potential index. The most average values of geoaccumulation index and contamination factor were related to lead. The results indicated that %86 of the studied soil samples were contaminated to lead in terms of expressed indexes. The maps of pollution load and environmental risk potential indexes (comprehensive indexes for soil contamination to all heavy metals) illustrated that over area was polluted. According to environmental risk potential index, about %98 of studied land area (1857 hectares) were in noticeable risk class and about %2 of land area (33 hectares) were in high risk class.