مطالعه الگوي تغليظ زيستي (BCF) و تجمع زيستي (BAF) تركيبات آروماتيك در صدف تابوت موجدار

Investigation on Bio-concentration factor (BCF) and Bio-accumulation factor (BAF) of aromatic compounds in the Ark Clam

فاكتورهاي تجمع زيستي (BAF)، تغليظ زيستي(BCF) و بزرگنمايي زيستي(Biomagnifications) به منظور ارزيابي خطر اكولوژيكي آلاينده ها مورد مطالعه قرار ميگ يرند. از آنجا كه دوكفه اي ها پايشگرهاي زيستي خوبي هستند اين موجودات مي توانند گزينه هاي مناسبي نيز براي مطالعه تجمع زيستي و تغليظ زيستي آلاينده ها در سواحل باشند. سواحل خليج فارس به خصوص استان بوشهر به دليل حمل و نقل دريايي، ورود فاضلاب شهري و صنعتي، سكوها و پايانه هاي نفتي همواره در معرض آلاينده هايي مانند تركيبات PAHs است. تركيبات PAHs اثرات مضر بسياري بر موجودات دارند. مطالعه حاضر به منظور بررسي الگوي جذب، تجمع و تغليظ اين تركيبات در صدف تابوت موجدار در سواحل بوشهر انجام شد. بدين منظور نمونه برداري از صدف مذكور، رسوبات و آب دريا در پنج ايستگاه مختلف در سواحل بوشهر انجام شد. پس از هضم و استخراج PAHs نمونه ها توسط حلال هاي آلي، مقادير PAHs آنها توسط دستگاه (KANUER) HPLCاندازه گيري شدند. بطوركلي ميانگين غلظت PAHs در آب 17/14 ميكروگرم بر ليتر و رسوب و صدف به ترتيب 2866/52، 70/412 نانوگرم بر گرم(وزن خشك)بود. متوسط ميزان تغليظ زيستي اين آلاينده ها 26/31و ميزان تجمع زيستي14/0بود. نتايج نشان داد غلظت تركيبات 3حلقه اي در آب و صدف و تركيبات 5 و6 حلقهاي در رسوب بيشتر بوده است. فاكتور تجمع زيستي (BAF) تركيبات 3حلقهاي در صدف مورد مطالعه بيشتر از تركيبات 4حلقه اي بوده است. در حاليكه فاكتور تغليظ زيستي(BCF) تركيبات 4 حلقه اي بيش از تركيبات 3حلقه اي بوده است. همبستگي معني داري بين logkowو BAF تركيبات PAHs در صدف تابوت موجدار مشاهده شد(P<0.05). به نظر ميرسد شرايط محيطي، منابع PAHs و مسير جذب تركيبات مذكور از عوامل تاثير گذار بر مقادير BAF وBCF باشند.

To evaluate the ecological risk of pollutants, computing of bioaccumulation factor (BAF), bioconcentration factor (BCF) and biomagnification are to be studied. Since clams are considered as good biomonitors for various types of pollutants, they might be good suitable subjects for bioaccumulation and bioconcentration studies. The Persian Gulf particularly the coasts of Bushehr province are constantly exposed to some pollutants such as PAHs due the presence of oil platforms and terminals, high traffic of tankers and ships, and discharge of urban and industrial effluents. PAHs compounds have destructive effects on many organisms. The present study was carried out in order to investigate the pattern of uptake, accumulation and concentration of PAHs in Ark clam in the coastal area of Bushehr city. The samples of clam, sediment and seawater were collected from five different stations in the Bushehr shoreline. After digestion and extraction by organic solvents, the concentration of PAHs in the samples was measured by HPLC (KANUER). Generally the concentration of PAHs in seawater, sediment and Ark clam were 17.14µgl-1, 2866.52ngg-1 and 412.72ngg-1 respectively. The mean of PAHs BCF and BAF in studied clam were 26.31 and 0.14 respectively. Results showed that 3ring PAHs were major in seawater and clam, while in sediment 5 and 6 PAHs was the main. For 3ring compounds bioaccumulation (BAF) factors in clams were more than those of 4ring compounds. Similarly these compounds were more than 5 and 6ring compounds. The calculated bioconcentration (BCF) factor for 4ring compounds was higher than 3ring compounds. A significant correlation was found between log kow and BAF in Ark clam (P<0.05). It is suggested that the environmental conditions, sources of PAHs and the uptake pathway of the compounds are influencing the bioaccumulation and bi concentration in Ark clam.