بررسي تاثير آموزش هاي سرپايي بر ميزان آمادگي و آگاهي خانواده ها در مورد بلاياي طبيعتي مطالعه موردي برنامه ملي خادم استان خراسان شمالي

Studying the effect of outpatient education on family preparedness and awareness about natural disasters (case study: Khadem plan in North Khorasan province)

مقدمه: هدف اين مطالعه بررسي تأثيرات آموزش‌هاي سرپايي براساس برنامه ملّي خادم در ميزان آمادگي و آگاهي خانواده‌هاي استان خراسان شمالي در مورد بلاياي طبيعي مي‌باشد. روش: اين مطالعه نيمه‌آزمايشي و جامعه آماري شامل 2185 خانواده شركت‌كننده در طرح خادم استان خراسان شمالي (بجنورد و اسفراين) مي‌شود. ابتدا نمونه‌گيري به روش خوشه‌اي چندمرحله‌اي انجام شد كه درنهايت 60 خانوار انتخاب شدند. خانواده‌ها قبل و بعد از آموزش سرپايي (طرح خادم) به پرسشنامۀ سنجش آگاهي و آمادگي در مورد بلاياي طبيعي (داگسن، 2010) پاسخ دادند. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از آزمون t جفتي، خي‌دو، مقايسه ميانگين‌ها و آزمون مك نمار استفاده شد. يافته‌ها: نتايج آزمون t جفتي بين مؤلفه شناخت از ابعاد مقياس سنجش آگاهي و آمادگي در مورد بلاياي طبيعي (t=1/26) و مؤلفه فعاليت به‌موقع(t=2/14) و مؤلفه آموزش (t=0.93)، مؤلفه همكاري (t=2/07). نشان داد تفاوت معني‌داري بين دو گروه (پيش‌آزمون- پس‌آزمون) وجود دارد. به اين معنا كه خانواده‌هايي كه در دوره‌هاي آموزشي سرپايي طرح خادم شركت كردند از نظر اين چهار مؤلفه، ميانگين بالاتر كسب كردند، اما در مؤلفه اهميت رسانه از ابعاد مقياس سنجش آگاهي و آمادگي در مورد بلاياي طبيعي با توجه به 79/0=t تفاوت معني‌داري مشاهده نشد. همچنين با توجه آزمون مك‌نمار در فرم ارزيابي آمادگي بين خانواده‌ها بعد از آموزش دوره‌هاي آموزشي تفاوت معنادار به‌وجود آمده است و آزمون مجذور خي‌دو نيز نشان داد كه آموزش‌هاي سرپايي طرح خادم ميزان تماشاي برنامه‌هاي تلويزيوني و كتاب را در ارتباط با بلاياي طبيعي افزايش مي‌دهد. نتيجه‌گيري: براساس نتايج، آموزش‌هاي گروهي دورۀ سرپايي در افزايش آمادگي و آگاهي خانوار در برابر بلاياي طبيعي مؤثر است و استفاده از اين آموزش‌ها (طبق طرح خادم)‌ در كنار ديگر آموزش‌ها ميزان آسيب و بحران ناشي از بلايا را كاهش مي‌هد.

Background: This study aims to investigate the effects of outpatient education based on the Khadem plan on the level of preparedness and awareness of the families against the natural disasters in North Khorasan province. Method: In this semi-experimental study with pre-test and post-test, 2185 families were participated in Khorasan province (Bojnord and Esfarayen). About 60 families were selected based on multistage cluster sampling. The families responded the questionnaire about knowledge and disaster preparedness (Dodgson, 2010) before and after outpatient education (Khadem plan). Data analyzed using paired t-test, Chisquare, mean comparison and McNemar's test. Findings The paired t-test results showed that there was a significant relationship between both pretest and posttest in the components of knowledge recognition and disaster preparedness scale (t=1/26); timely activity (t=2/14); education (t=0.93); and cooperation (t=2/07). It means that the families who participated in Khadem plan courses got a higher average for these four components. However, there was no significant difference between the scale of knowledge and preparedness about natural disasters (t=0.79) in the components of media importance. In addition, there was a significant difference in family preparedness assessment form after training courses (sig=0.02) according to McNemar's test. The Chi-squared test showed that outpatient education increases television watching and reading books related to natural disasters. Conclusion: The results show that the group outpatient education is effective in increasing the preparedness and awareness of the household against natural disasters and decreases damage and crisis caused by disasters along with other training courses (according to Khadem plan).