كانسار مس - طلاي پورفيري ائوسن مسجد داغي، شمال باختر ايران، نمونه اي از كانسارهاي پورفيري نوع جزاير كماني

Eocene Masjeddaghi porphyry Cu-Au deposit; an example of island arc porphyry type deposit in NW Iran

كانسار مسجدداغي در جنوب باختر كمربند ماگمايي ارسباران در شمال باختر ايران و در حاشيه جنوبي پهنه قفقاز كوچك جاي گرفته است. اين كانسار در يك توده ميزبان ديوريتي نيمه‌ ژرف مربوط به ائوسن تشكيل شده كه در مجموعه­ اي از سنگ ­هاي آتشفشاني و تخريبي- رسوبي كهن­ تر نفوذ كرده است. ويژگي­هاي ژئوشيميايي توده نفوذي مسجدداغي، آن را داراي خصلت كالك ­آلكالن با پتاسيم بالا و متاآلومينوس معرفي مي­كند كه در يك محيط فرورانشي جزاير كماني و همزمان با برخورد جايگزين شده است. دگرساني­هاي شاخص آن از نوع پتاسيك با كاني‌هاي شاخص بيوتيت­ و ارتوز ثانويه در مركز كانسار پورفيري است كه به وسيله دگرساني پروپيليتيك با كاني شاخص كلريت دربر گرفته شده است. كانيهاي فلزي كانسنگساز را بيشتر كالكوپيريت همراه با مقادير فرعي كانه­ هاي بورنيت، كالكوسيت اوليه و تتراهدريت به همراه مقدار كمي موليبدنيت تشكيل مي­دهد. پيريت و مگنتيت كانه هاي همراه و متداول هستند. اين كانسار در نماي پلان بهصورت يك توده بيضوي ‌شكل با قطر بزرگ 500 متر و قطر كوچك 400 متر بوده و آثار كاني­ سازي تا ژرفاي افزون بر 700 متر در گمانه­ هارديابي شده است.. سن­ سنجي40 Ar / 39 Ar روي بيوتيت­ هاي ثانويه در منطقه دگرساني پتاسيك، زمان تشكيل كانسار و از اين رو جايگزيني و تبلور توده ديوريت پورفيري مادر را 54.07 ± 0.53 (ائوسن آغازي) نشان مي­دهد. اين كانسار از اين نظر بسيار متفاوت با كانسارهاي شناخته شده در پهنه ارسباران است كه بيشتر در ميوسن مياني و در جايگاه كمان ماگمايي قاره اي و همزمان با برخوردي تشكيل شده ­اند. كانسار مسجدداغي، از نظر جايگاه زمين شناسي، دگرساني و كاني سازي، قابل مقايسه با سيستم هاي مس - طلاي پورفيري جزاير كماني است.

The Masjeddgaghi Cu-Au deposit is located to the southeast of the Arasbaran zone, NW Iran, to the south of the Lesser Caucasus. Mineralization in Masjeddaghi is associated with an Eocene dioritic subvolcanic pluton intruded into older volcanic and sedimentary rocks. The Masjeddaghi intrusive body is high-K, calc alkaline, and meta-aluminous, and formed in an island arc subduction/collision setting. Hydrothermal alteration is distinguished by a potassic core marked by secondary biotite and K-spar that grades outward into a chlorite-rich propylitic halo. The ore minerals include chalcopyrite, associated with minor chalcocite, bornite, tetrahedrite, and trace molybdenite. Pyrite and magnetite are common associates. The Masjeddaghi deposit is elliptical in plan view, 500 x 400 m in diameters, and mineralization has been traced for several hundred meters from surface exposures. 40Ar/39Ar geochronology on secondary biotite from potassic alteration zone indicates that mineralization, and by corollary, the emplacement and crystallization of the Masjeddaghi porphyritic intrusion, occurred in 54.07 ± 0.53 Ma. The Masjeddaghi ore deposit shows geology, mineralization and alteration characteristics comparable to those typical of island arc type porphyry Cu-Au systems. Masjeddaghi ore deposit shows geology, mineralization and alteration characteristics similar to island arc porphyry type systems.