ارزيابي اثرات خشكسالي بر كميت و كيفيت منابع آب زيرزميني استان سيستان و بلوچستان

Assessment the effects of drought on groundwater quantity and quality of Sistan and Baluchistan Province

دشت سيستان و بلوچستان در سال­ هاي اخير با افت چشمگير سطح آب زيرزميني مواجه شده است. يكي از بخش ­هاي متاثر شده از شرايط بلند مدت خشكسالي، منابع آب­هاي زيرزميني است. يكي از بهترين مقياس­ها براي ارزيابي خشكسالي و اثرات آن بكارگيري شاخص بارش استاندارد شده (SPI) است. در اين تحقيق با استفاده از اين شاخص ابتدا شرايط بلند مدت خشكسالي در منطقه شرق استان سيستان و بلوچستان بررسي شد و سپس تاثير خشكسالي بر منابع آب زيرزميني مورد تحقيق قرار گرفت. به منظور تعيين دوره­هاي خشكسالي از داده­هاي بارش 5 ايستگاه از سال 1363 تا 1393 و داده­هاي كيفي 27 حلقه چاه مشاهده­اي در دو مقطع زماني 1389 و سال 1392 كه داراي پراكندگي مناسبي در استان مي­باشند، استفاده شده است. جداول­هاي هم­ارزش Cl, TDS, EC و Na با استفاده از روش آماري جهت بيان تغييرات كيفي تهيه شد. نتايج نشان داد با توجه به كاهش بارندگي، ميانگين كل عناصر و مواد در آب­هاي زيرزميني طي دوره مورد نظر 20 تا 25 درصد در آب افزايش يافته است. بديهي است علاوه بر عامل طبيعي كه خشكسالي است عوامل انساني نظير افزايش جمعيت، تغيير كاربري اراضي، افزايش كارخانه ­ها، افزايش استفاده از كود شيميايي و سموم دفع آفات در اين تغيير كيفيت آب نقش زيادي داشته است. ادامه اين روند كاهش بارندگي و برداشت بيش از اندازه مي­تواند وضعيت اين دشت را به حالت بحراني نزديك نمايد. هم­چنين مناطق مركزي، غربي و شمالي در مقايسه با مناطق غربي و جنوبي استان سيستان و بلوچستان با خشكسالي بيش­تر مواجه بوده يا خواهند شد.

Sistan and Baluchistan plain has been faced with significant reduction of groundwater level in recent years. One of the long-term drought conditions affected groundwater resources. One of the best measures for assessing drought and its effects is the use of the Standardized Precipitation Index (SPI). In this research, using this index, firstly, the long-term drought conditions in the eastern province of Sistan and Balouchestan were investigated and then the effects of drought on groundwater resources were investigated. In order to determine the drought periods, the data from 5 station stations from 1363 to 1393 and the qualitative data of 27 observation wells were used in two periods of 1389 and 1392, which have a good dispersion in the province. Tables of Cl, TDS, EC and Na values were prepared using statistical method to express qualitative changes. The results showed that, due to the decrease in rainfall, the average total of elements and materials in groundwater during the given period increased by 20 to 25 percent in water. Obviously, in addition to the natural factor that is drought, human factors such as population growth, land use change, plant growth, increased use of chemical fertilizers and pesticides have contributed greatly to this change in water quality. The continuation of this process of overburdening of rainfall and overtaking can bring the state of the plain closer to a critical state. Also, the central, western and northern regions will face more drought compared to the western and southern provinces of Sistan and Baluchestan.