بررسي صفات مرفولوژيكي، محتواي رزمارينيك اسيد و برخي خصوصيات اكولوژيكي جمعيت‌هاي مختلف مرزه رشينگري (Satureja rechingeri Jamzad)

Evaluation of Some Morphological, Phytochemical and Ecological Characteristics of Different Populations of Satureja rechingeri Jamzad

مرزه رشينگري (Satureja rechingeri) گياهي انحصاري ايران و داراي پراكنش محدود در استانهاي ايلام و خوزستان مي‌باشد. در اين مطالعه كه در سال 1392 انجام شد به بررسي برخي صفات مرفولوژيكي، بازده اسانس، محتواي رزمارينيك اسيد و خصوصيات اكولوژيكي در بين جمعيت­هاي مختلف اين گياه پرداخته شد. رويشگاه­هاي شناسايي شده مرزه رشينگري در مناطق نيمه‌گرمسيري استان­هاي خوزستان و ايلام در طول جغرافيايي 32 تا 33 درجه و عرض جغرافيايي 46 تا 49 درجه واقع شده­اند و اين گياه روي سنگلاخ­ ها و بافت­ هاي آهكي شيب­ هاي شمالي و جنوبي رشد مي­كند. در ميان صفات مورد بررسي مرزه رشينگري، بيشترين ضريب تنوع (43/01 درصد) براي مساحت برگ و كمترين آن (9/25 درصد) براي قطر كاسه گل بدست آمد. ضريب تنوع براي بازده اسانس در جمعيت­ هاي مرزه رشينگري 33/71 درصد بدست آمد. بالاترين ميانگين بازده اسانس (51/ 3 درصد) در جمعيت كاور و پايين­ترين ميانگين بازده اسانس (2/1 درصد) در جمعيت ليوس مشاهده شد. حداقل (0/93 درصد) و حداكثر 6/2 درصد) بازده اسانس بين افراد نيز به‌ترتيب در افرادي از جمعيت ليوس و زرين­آباد مشاهده شد. بيشترين ضريب تنوع مقدار رزمارينيك اسيد در جمعيت بنه ادب (%54/49) ديده شد. مقدار رزمارينيك اسيد در عصاره متانولي جمعيت­هاي مطالعه شده تنوع بالايي داشت و در مورد افراد از 0/54 تا 7/29 درصد متغير بود، در حالي كه ميانگين رزمارينيك اسيد در جمعيت­ها از 1/62درصد (جمعيت كاور) تا 4/14 درصد (جمعيت زرين آباد) متغير بود. بيشتر تنوع مرزه رشينگري درون جمعيت­ها توزيع شده است كه مشخص‌كننده تفرق محدود جمعيت­ ها مي‌باشد.

Satureja rechingeri, an endemic species from Iran, is distributed in narrow habitats in Ilam andKhuzestan provinces. This study was conducted in 2013 and some morphological characteristics, oilcontent, rosmarinic acid content and ecological features of different populations of S. rechingeriwere studied. Identified habitats of S. rechingeri are located in sub-tropical areas of Ilam andkhuzistan provinces, within 32-33◦ longitude and 46-49◦ latitude and the plant mainly grows oncalcareous rocks in the northern and southern slopes. The highest coefficient of variation among thetraits of S. rechingeri was obtained for leaf surface area (43.01%) and the lowest (9.25%) wasobtained for the diameter of the calyx. The coefficient of variation for essential oil yield was33.71%. The lowest (2.1%) and the highest (3.51%) average essential oil yields were observed inKaver and Lives populations, respectively. Minimum (0.93%) and maximum (6.2%) essential oilyields were observed among the individuals of the Lives and Kaver populations, respectively.Highest (54.49%) coefficient of variation for rosmarinic acid content was observed in Bone Adabpopulation. Amount of rosmarinic acid of methanolic extract of under study populations showedhigh variability and varied from 0.54 to 7.29% among individuals, while the average rosmarinicacid in populations varied from 1.62 percent (Kaver population) to 4.14 percent (Zarrin Abadpopulation). Diversity of S. richingeri within populations was higher than among them showinglimited segregating of populations.