بكارگيري تكنيك تاپسيس فازي در الويت‌بندي گزينه‌هاي مديريت بيولوژيك منابع حوزه آبخيز (مطالعه موردي: حوزه آبخيز دره ناري سروستان، فارس)

Applying FTOPSIS in Prioritizing Biological Management Scenarios of Watershed Reources (Case study: Dare Nari Sarvestan Watershed, Fars

امروزه كاربري نامناسب اراضي و تخريب منابع طبيعي پيامدهايي مانند افزايش وقايع سيل و فرسايش خاك را بدنبال داشته است. در چنين شرايطي بايد با برنامه ­ريزي منسجم در منابع طبيعي با هدف كنترل، احياء و حفاظت از اين منابع اقدام كرد، كه مديريت منابع حوزه آبخيز چنين اهدافي را برآورده خواهد كرد. اين تحقيق با هدف مديريت منابع آبخيز با رويكرد سناريوسازي، به ارزيابي پيامدهاي اقتصادي، اجتماعي، فيزيكي و اكولوژيك حاصل از مديريت بيولوژيك در حوزه آبخيز دره ناري سروستان پرداخته است. با انتخاب سه فعاليت مديريت بيولوژيك، هشت سناريوي مديريتي در منطقه تدوين شد. سپس با استفاده از مدل­سازي بر اساس معيارهاي فيزيكي، اكولوژيك، اقتصادي و اجتماعي، پيامدهاي ناشي از اجراي هريك از سناريوهاي مديريتي و اولويت هريك از سناريوها بر اساس چهار معيار مذكور تعيين گرديد. در نهايت گزينه و سناريو برتر با استفاده از تكنيك تصميم­ گيري چند معياره و مدل تاپسيس فازي انجام شد. نتايج نشان داد كه سناريو شماره هشت برترين سناريو و داراي اولويت اول بوده است. همچنين نتايج نشان داد، كه تكنيك ­هاي تصميم ­گيري چند معياره از توانايي و قابليت بالايي در بيان ابعاد گوناگون مسئله برخوردار بوده و ابزار مناسبي براي مديريت جامع منابع حوزه­ هاي آبخيز مي­باشند.

The development and implementation of practical natural resources and catchment managementpolicies require a comprehensive knowledge of the system processes (biological, physical, andsocio-economic), their complicated interactions, and how they react to different changes. Thecurrent research assessed the ecological, physical, and socio-economic consequences ofbiologically-based management scenarios targeting runoff and soil erosion problems in theDarenari catchment. The Darenari catchment with an approximate area of 554 ha is located in Farsprovince, Iran. Three biological activities and 8 management scenarios were considered. Ecologicalconsequences were studied using the weighted land cover area index (WLCAI). Physical effectswere investigated applying the runoff curve number (SCS-CN) hydrologic model. Economic andsocial effects were assessed applying the cost/benefit analysis as well as examining the outcomes ofa social survey. Then, a fuzzy AHP approach was applied to weigh the criteria and ultimately, thebest management option was chosen using FTOPSIS model. The results showed that social criteriawith the highest weight and scenario No 8 was the best scenario and had first priority. The resultsidicated that the multi-criteria decision making techniques included capability of expressingdifferent aspects of the problem and are the perfect tool for watershed resources management.