بررسي تاثير جنگل‌ هاي تاغ دست‌كاشت دشت يزد - اردكان بر منابع آب زيرزميني

Effect of Yazd-Ardakan afforested Haloxylon aphyllum on groundwater resources

با توجه به محدوديت منابع آبي، افزايش روزافزون نياز به اين منابع و نيز تأثير تغييرات اقليم بر منابع آبي، مديريت بهينه و استفادۀ كارآمد از آنها امري ضروري است. لازمة دستيابي به مديريت بهينه، استفاده از برنامهريزي مناسب منابع آبي ميباشد. از ابتدايي ­ترين موارد برنامه ­ريزي منابع آبي، محاسبۀ دقيق اجزاي بيلان آب است. هدف از مقدار حاضر كه در محدودۀ حوزۀ آبخيز دشت يزد-اردكان انجام گرفت، بررسي تأثير جنگلهاي دست ­كاشت تاغ بر منابع آب زيرزميني است. در آغاز با بهره­ گيري از تصاوير Google Earth و نرم­ افزار JMicroVision، تعداد پايه­ هاي تاغ­ موجود در اين جنگلها مورد شمارش قرارگرفت. سپس با استفاده از حداقل نياز آبي (2/4 متر مكعب در سال) براي هر پايه تاغ كه بر پاية بررسي هاي لايسيمتري موجود بود، تعداد پايه ­هاي تاغ مازاد بر بارندگي منطقه و نياز آبي آنها محاسبه شد. سپس با استفاده از نرمافزار GMS 8.3 و مدل مادفلو، وضعيت بيلان آب زيرزميني دشت يزد-اردكان محاسبه شد؛ با واسنجي مدل مذكور، ضريب ذخيرة آبخوان مورد نظر به ­دست آمد. سپس با داشتن حجم آب مصرفي تاغهاي مازاد بر ظرفيت اقليمي منطقه، بيلان آبي و ضريب ذخيرة آبخوان، تأثير جنگلهاي تاغ بر آب زيرزميني دشت يزد-اردكان محاسبه شد. بر اساس نتايج اين پژوهش مي­توان گفت كه تعداد 4423640 تاغ در دشت يزد-اردكان وجود دارد. بر اساس نتايج حاصل از بيلان آبي، آبخوان زيرزميني بهطور متوسط با 56 ميليون مترمكعب كسري حجم مخزن سالانه روبروست. ميزان برداشت آب از منابع آب زيرزميني توسط تاغ ­زارهاي دشت يزد-اردكان 1/614ميليون مترمكعب در سال است. البته اثرات مثبت تاغكاري­ هاي موجود در رابطه با كاهش خسارت توفان­ هاي گرد و غبار در مقابل مصرف اين حجم آبي را نبايد ناديده گرفت. نتايج پژوهش حاضر براي مديريت منابع و مصرف آب جنگل ­هاي دست كاشت قابل استفاده مي­باشد.

Due to some factors such as limitation of water resources, increasing demands in all aspects and also the impact of climate changes, the optimal management of water resources and their efficient use is an essential task. To achieve this effective management, appropriate water resources planning can be utilized. One of the basic parameters of the water management is the accurate calculation of water balance components. Present study was conducted to determine the effects of Haloxylon aphyllum artificial forest on groundwater extraction from Yazd-Ardakan aquifer. To achieve this, numbers of Haloxylon aphyllum shrubs were counted using JMicrovision software on the preprocessedGoogle Earth images. Then considering annual water needs of Haloxylon aphyllum- obtained from lysimetric data of previous studies- and number ofHaloxylon aphyllumcounted fromGoogle Earth images, water extraction of planted forest was calculated. In next step, using GMS 8.3 andModflow model, the aquifer balance and effective storage coefficient were obtained for calculating groundwater extraction of Haloxylon aphyllum in Yazd-Ardakan aquifer. The results showed that the 4423640 Haloxylon aphyllum existed in the Yazd-Ardakan plain and there is 56 million cubic meters of shortage in reservoir capacity. The amounts of groundwater extraction byHaloxylon aphyllum forest was estimated about 1.614million cubic meters per year. The positive role of reforestation in relation to the dust storm damage reduction rounded and included the use of water should not be ignored. The results of the research are applicable for water resources and water use management of plantation forests.