طبقه بندي رسوبات سطحي جنوب جلگه خوزستان براساس ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي و تعيين تاثيرگذارترين متغيرها در تغييرپذيري آن ها

Surface sediments of southern Khuzestan plain classification based on physical and chemical characteristics and determine the most effective factors and variables in the variability of the sediments

مطالعه رسوبات سطحي جنوب جلگه خوزستان در اراضي حاشيه تالاب شادگان به منظور شناخت ماهيت رسوبات، طبقه بندي آنها و تعيين تاثير گذار ترين ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي در تغييرات رسوبات، انجام شد. پس از تهيه نقشه واحدهاي كاري، نمونه ها از 27 نقطه در واحدها برداشت شدند. ويژگي هاي شيميايي نمونه ها شامل كربنات كلسيم، سولفات كلسيم، كلريد سديم، سديم، منيزيم، كلسيم، هدايت الكتريكي، اسيديته و نسبت جذب سديم، اندازه گيري شدند. پس از حذف مجموع مواد شيميايي، درصد مواد تخريبي و شيميايي تعيين و سپس دانه بندي بخش تخريبي صورت پذيرفت. از آنجا كه رسوبات، ريزدانه و حاوي املاح بودند، طبقه بندي با روش جديد مبتني بر سهم اجزاي تخريبي و شيميايي انجام شد و به منظور تعيين تاثيرگذار ترين عوامل و متغير ها در تغيير پذيري رسوبات از تحليل عاملي و تحليل خوشه بندي استفاده شد. نتايج طبقه بندي نشان داد كه رسوبات سطحي منطقه از نوع مارن بوده و تركيبي مشابه مارن هاي ترسير ايران دارند. براساس نتايج تحليل عاملي، دو عامل اصلي اجزاي طبقه بندي جديد و ويژگي هاي شيميايي، بر تغيير پذيري رسوبات موثر بودند كه ويژگي هاي شيميايي نقش موثرتري داشته و با توجه به نتايج تحليل خوشه اي، متغير سديم موثرترين آنها بوده و مقدار آن در واحدهاي كاري مختلف، تا بيش از20 برابر متفاوت است. نتايج اين تحقيق نشان داد كه به كار گيري روش جديد طبقه بندي همراه با تحليل هاي آماري منجر به استخراج اطلاعات بيشتر از اراضي يكدست و وسيع پلايايي و سبخايي مي شود.

Study of surface sediments of southern Khuzestan plain in Shadegan marshes surroundings was made to understand the nature of the sediments، their classification and determining the most effective physical and chemical characteristics of sediments change. Samples were taken from 27 points inside the work units. The chemical characteristics of sediment samples containing calcium carbonate، calcium sulfate، sodium chloride، sodium، magnesium، calcium، electrical conductivity، pH and sodium absorption ratio، was measured. After removal all carbonates and evaporates materials، the portion of carbonates-evaporates and terrigenous parts، was specified. Granulometry for terrigenous part was done for terrigenous materials. The new method of classification was performed for these fine sediments containing solutes، which considers the portion of the chemical and terrigenous parts، was performed. In order to specify the most effective factors and variables in the sediment variability، factor analysis and cluster analysis were used consequently. Classification results showed that the sediments are marl، with similar components with Iran tertiary marls. Two main factors، the components of the new classification and the chemical characteristics were controlled sediments variability، while the chemical characteristics had more effective roles. According to the results of cluster analysis، Sodium was the most effective variable which its value varies up to more than 20 in different work units. The results of this study show that the use of the new method of classification together with statistical analysis led to extract more details from flat and broad playa and sabkha environments.