بررسي تاثير چراي دام بر مولفه هاي تنوع گياهي مراتع نيمه خشك كشور

Study on the effect of Livestock Grazing on Plant Species Diversity Components in Semi-arid regions

چراي شديد دام يكي از مخرب ترين عوامل در عرصه مراتع نيمه خشك كشور است كه باعث كاهش تنوع و از بين رفتن برخي از گياهان حساس به چرا ميگردد. از طرف ديگر با توجه به تغييرپذيري الگوي پراكنش گونه هاي گياهي در مقياس هاي مختلف، لزوم استفاده از مقياس در ارزيابي هاي تنوع ضروي است. بنابراين اين تحقيق با استفاده از روش تقسيمبندي افزايشي به بررسي تاثير چراي دام روي مولفه هاي تنوع در مقياس هاي گوناگون در مراتع غرب كشور در ايلام مي پردازد. بدين منظور نمونه برداري از 40 پلات 4 مترمربعي در 8 سايت مرتعي شامل 4 سايت قرق و چهار سايت در حال چرا انجام گرفت. بر اساس روش تقسيم بندي افزايشي كل تنوع به مولفههاي افزايشي درون و بين نمونه ها (پلات و سايت) تقسيم بندي گرديد. نتايج نشان داد كه تنوع بين سايت (بتا2) داراي بيشترين سهم از تنوع كل بود كه نشان دهنده تفاوت در تركيب بين سايت ها و اهميت اين مقياس براي امور حفاظتي است. همچنين اعمال قرق سبب افزايش تنوع گونه اي در سطح پلات (آلفا 1 و بتا1) گرديد، در حالي كه سبب كاهش تنوع گونه اي در مقياس سايت (تنوع بين سايت ها يا بتا2) شد. بنابراين الزاماً قرق كردن مراتع منجر به افزايش تنوع به ويژه در سطوح وسيع تر نخواهد شد. همچنين قرق دراز مدت مي تواند منجر به افزايش يكنواختي و افزايش رقابت بين گياهان شده و در نهايت تنوع گونه اي را كاهش دهد.

Intensive livestock grazing is one of the most important destructive factors in rangelands that leads to decrease of diversity and causes disappearance of sensitive plants. On the other hand، considering the scales in assessment of diversity is very importance to study the variability of plant diversity patterns in different scales. Therefore، current study aimed to investigate the impact of livestock grazing on diversity components in different scales using additive partitioning methods in western country rangelands in the Ilam province. Sampling was carried out in 40 plots of 4m2 in 8 rangeland sites including 4 exclosures and 4 grazing sites. Based on additive partitioning diversity methods، the total diversity was partitioned into additively components within and among samples. The results showed that diversity among sites (β‌2) had the highest contribution of total diversity that indicated the importance of this scale for conservation practices، and it was due to the variation of composition between sites. In addition، the results represented that exclosure in the semi-arid areas can increase diversity at plot scale، while in the regional scales (diversity among sites or β‌2) livestock grazing leads to increase in diversity. Therefore، exclosure of rangelands does not necessarily lead to increase in diversity. Also، long terms exclosure can lead to increase evenness that resulting in increasing competition among plants، therefore it could decrease plant diversity.