ارزيابي ريسك خطوط لوله انتقال نفت و گاز بر مبناي روش Bow-tie فازي شده

Risk assessment in gas and oil pipelines based on the fuzzy Bow-tie technique

مقدمه: امروزه 60% از منابع انرژي در دنيا را نفت و گاز تشكيل م ي­دهد. حمل و نقل نفت خام و محصولات آن به روش­هاي مختلفي انجام مي­شود كه از اين ميان بيش ترين سهم انتقال، بر عهده لوله ­هاي انتقال مي­باشد. با توجه به گستردگي خطوط در مناطق مختلف تاسيساتي و يا حتي مسكوني و هم چنين پتانسيل بالاي آسيب پذيري، ايمني خطوط لوله و رعايت اصول مديريت ريسك آن از اهميت ويژه­اي برخوردار است. يكي از روش­هاي تعيين سطح ايمني، ارزيابي ريسك به روش Bow-tie است. روش Bow-tie يك روش كيفي نيمه كمي است كه داده هاي آن از طريق نظرسنجي از متخصصين اجراء مي شود. روش كار: در اين تحقيق از روش Bow-tie در تلفيق با منطق فازي با به كارگيري روش مقياسي ليكرت جهت كمي سازي داده هاي كيفي(زباني) به منظور كاهش عدم قطعيت ارزيابي ريسك خطوط لوله شماره 10 گاز آماك و 12 نفت بنگستان استفاده شد، به طوري كه ابتداء عوامل تاثيرگذار بر ايمني خطوط انتقال از طريق تهيه چك ليست مشخص گرديد و سپس با استفاده از روش ذكر شده اقدام به ارزيابي ريسك خطوط لوله مورد مطالعه شد. نتيجه گيري: يافته­ هاي تحقيق نشان داد كه عوامل آسيب شخص ثالث ، نقص اوليه در مواد و ساخت خط لوله با احتمال شكست 0/0484داراي بالاترين درصد اهميت ( معادل 12/32 %) در تخريب خط لوله هاي انتقال گاز و نفت مي باشند. افزون بر اين، اثرات سمي و آسيب محيط زيست با احتمال رخداد 0/00327 ، از بارزترين پيامدهاي ناشي از نشت نفت و گاز از خطوط لوله­هاي انتقال بر اساس روش درخت پيامد هستند. براين اساس و با لحاظ مهم ترين عوامل موثر شناسايي شده در تخريب خطوط انتقال گاز و نفت و اصلي­ترين پيامد ناشي از آن­ها، اقدام به ارايه دستورالعمل بهينه كاهش پيامدهاي بالقوه و كنترل آن ها با تاكيد بر حذف علل احتمالي آن ها شده است

Introduction: Nowadays, gas and oil account for 60 percent of world energy resources. Transporting crude oil and its products are accomplished through a number of ways among which pipelines are of the utmost significance. Considering the extent of pipelines in installation and residential areas and also high potential for damage, the safety of these pipes and application of risk management principles have undeniable importance. Bow-tie risk assessment method is one of the ways to determine safety level. The tool is a qualitative and semi-quantitative method the data of which are implemented by specialists and experts via conducting surveys. Material and Method: In the present study, Bow-tie technique was employed having been combined with fuzzy logic in which Likret Scale was applied to quantify the qualitative (verbal) data to reduce the uncertainty of risk evaluation of Amaak No.10 gas pipeline and Bongestan No.12 petroleum pipeline. In this way, factors affecting the pipeline safety were at first, recognized through the checklists. Then, the risk evaluation of pipplines was conducted using the mentioned method. Result: The results of the study showed that third party damages, initial defects in materials, and constructing pipeline with failure possibility of 0.0484 stood at the highest in terms of importance (equivalent to 12.32%) in destroying oil and gas pipelines. In addition, the toxic impacts and environmental damages with occurrence possibility of 0.00327 were the most striking consequences of gas and oil leakage based on event tree analysis. Conclusion: Considering the recognized factors leading to destruction of pipelines and their most notable outcomes, instructions on how to control and reduce the potential consequences were suggested, with emphasis on the removal of the most probable causes.