تبيين ويژگي هاي شغلي معلمان و پيامدهاي آنها با استفاده از مدل الزامات شغلي-منابع (JD-R)

Representing teachers’ job characteristics and their subsequent outcomes by utilizing job demands-resources model (JD-R)

مقدمه: معلمي شغل پر استرسي مي باشد اما علي رغم اين ماهيت پرتنش اكثريت معلمان مضطرب و بي انگيزه نيستند و شغل خود را ارزش مند و رضايت بخش مي دانند. مدل الزامات شغلي-منابع (JD-R) از جامع ترين مدل هاي مطالعات استرس شغلي مي باشد كه به بررسي هم زمان عوامل انگيزشي و استرس زا و اثرات آنها مي پردازد. در همين راستا مطالعه حاضر با هدف بررسي ويژگي هاي شغلي معلمان (شامل الزامات شغلي و منابع شغلي) و پيامدهاي آنها با استفاده از مدل الزامات شغلي-منابع صورت گرفت. روش كار: اين مطالعه توصيفي تحليلي به صورت مقطعي بين 247 نفر از معلمان دبيرستان هاي مناطق شهر تهران، با استفاده از نمونه گيري تصادفي و خوشه اي دومرحله اي در سال 1395، صورت گرفت. در اين مطالعه تآثير ويژگي هاي شغلي شامل مولفه هاي الزامات شغلي (شامل بدرفتاري دانش آموزان، تعارض بين كار-خانواده و نياز عاطفي) و منابع شغلي ( شامل حمايت مديريت و وضعيت شغلي) بر روي خستگي عاطفي، نيرومندي، علايم بيماري و تعهد سازماني افراد با استفاده از مدل الزامات شغلي-منابع مورد بررسي قرار گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 21 و برازش مدل به روش آناليز مسيري و توسط نرم افزار AMOS نسخه 23صورت گرفت. يافته ها: نتايج نشان داد كه مدل مذكور از شاخص هاي برازش مطلوب برخوردار مي باشد و ضرايب اثر تمامي متغيرها معني دار مي باشند(p<0.001). طبق مدل مطالعه، الزامات شغلي(β=0.3) به صورت قوي تري نسبت به منابع شغلي(β=-0.2)، خستگي عاطفي معلمان را پيش بيني مي كرد، هم چنين رابطه اين دو متغير با نيرومندي برابر اما مخالف يك ديگر مشاهده شد(β=± 0.27). علاوه بر اين نتايج نشان دادند كه خستگي عاطفي، رابطه بين الزامات شغلي و سلامت، و نيرومندي رابطه بين منابع شغلي و تعهد سازماني معلمان را به صورت جزيي ميانجي گري مي كنند. نتيجه گيري: بر اساس يافته هاي اين مطالعه، اتخاذ برنامه هايي با اولويت تعديل الزامات شغلي و سپس، بهبود منابع شغلي در دست رس معلمان مي تواند از راه كارهاي موثر بر كاهش فرسودگي شغلي و افزايش تعلق خاطر شغلي، سلامت و تعهد سازماني اين عزيزان باشد.

Introduction: Teaching has been reported stressful. Although, the majority of teachers aren’t anxious or unmotivated and they even consider their job valuable and satisfying. Job demands-resources (JD-R) is a comprehensive model in occupational stress domain that simultaneously examines the stressful and motivational aspects of occupations and their related outcomes. Accordingly, the objective of this paper is to investigate job characteristics of teaching (job demands and job resources) and their subsequent outcomes by utilizing proposed model. Material and Method: This study was a cross-sectional design among 247 high school teachers in Tehran city who were selected by two-stage cluster sampling in spring and summer of 1391. Three aspects of job demands (pupil misbehavior, work-family conflict, and cognitive demand), 2 aspects of job resources (supervisory support and job condition), emotional exhaustion, vigor, teacher’s illness symptoms, and organizational commitment were assessed using job demands-resources model. The data were analyzed by means of SPSS 21 program and path analysis by using AMOS 23 program. Result: According to the results, model fit indices were in acceptable range and all the coefficient paths were significant (p<0.001). Considering model, Job demands were a better predictor for emotional exhaustion (β=0.3) than job resources (β=0.2). However, they had an equal but opposite impact on vigor (β=±0.27). Moreover, we observed partial mediation relationships between job demands and illness symptoms and job resources and organizational commitment via emotional exhaustion and vigor respectively. Conclusion: Based on the findings, fostering initiatives with priorities of firstly regulating job demands and secondly improving job resources can be effective strategies to reduce job related burnout and promoting job engagement, health and organizational commitment of teachers.